De Socialistische Partij bezint zich al geruime tijd op zijn fundamentele gedachtengoed, zoals dat vastgelegd is in het beginselproghramma ‘Heel de Mens’. Dat gebeurt in intensieve wisselwerking met de leden van de SP.
De huidige versie van Heel de Mens dateert van december 1999. Sindsdien is er op veel gebieden nogal wat veranderd – eigenlijk was een eerdere update beter geweest. Hoe dan ook, het is goed dat dit nu gebeurt.
Ik heb me in mijn commentaar gaande de rit beperkt tot waar ik een beetje verstand van heb, zijnde klimaat, energie en milieu.
Daarnaast kan men ook van alles vinden van Europa, de techbedrijven, en veel andere zaken, maar daarvan weet ik niet genoeg af om het verschil te kunnen maken. Ik kijk daar wat anderen doen.
Veel SP-leden vonden dat er over de onderwerpen klimaat, energie en milieu veel meer in het beginselprogramma moest staan. Daar heeft de programmacommissie in zoverre gehoor aan gegeven dat er in de lopende tekst goede passages staan.
Maar als het puntje bij het paaltje komt, wordt er bij de SP nu getoetst aan de drie waarden gelijkwaardigheid, menselijke waardigheid en solidariteit. Dat zijn goede beginselen, maar de eindigheid van de planeet dringt zich bij voortduring met een zodanige kracht op, dat de toekomst van de aarde een zelfstandige toetsing verdient. Het gangbare socialisme ziet het wereldgebeuren als een onderlinge interactie tussen (groepen) mensen op het passieve toneel aarde, maar dat toneel is al lang niet passief meer en begint te branden onder de voeten van de spelers.
Ik ben zoiets als een eco-socialist en ben in goed gezelschap van anderen als bijvoorbeeld Hickel (zie het interview in De Groene Amsterdammer van 20 april 2023).
De definitieve versie van Heel de Mens wordt formeel vastgesteld op een congres op 3 juni. Ik heb daarvoor een amendement gemaakt dat de goede bedoelingen uit de lopende tekst formaliseert tot een vierde waarde, luidend ‘Zorg voor de planeet’. Dit amendement wordt ingediend door de afdeling Eindhoven en Zaltbommel. Andere afdelingen zijn welkom als mede-indieners als ze zich op tijd melden. Dat kan op bjmgerard@gmail.com. Ik neem dat dan met de afdeling Eindhoven op.
Bij het opvoeren van een vierde waarde blijven de eerdere drie waarden gewoon bestaan. Alleen krijgen de afwegingen een ruimere basis.
Ik kan mij bijvoorbeeld voorstellen dat de SP bij de behandeling van de Fit for 55-plannen van de EU en de recente klimaatplannen van het kabinet sociaal-economische afwegingen zwaar meeweegt, maar de nieuwe waarde dwingt dan wel af dat het grotere doel van deze plannen expliciet gewaardeerd wordt.
De tekst van het amendement is hieronder afgedrukt. Op het eind staat een downloadbare .pdf-versie.
Amendement ‘Maak de zorg voor de planeet tot expliciet doel in het socialisme’
Constaterende
- Dat de maatschappelijke werkelijkheid al gedurende de looptijd van deze Heel de Mens-versie in steeds extremere mate gekenmerkt zal worden door de gevolgen van de eindigheid van onze planeet
- Zoals een opwarming van de aarde die de bewoonbaarheid van Nederland en de volks-gezondheid op termijn ondergraaft, en nog meer die in andere landen op de aarde
- Zoals diverse vormen van milieuvervuiling en gebrek aan dierenwelzijn
- En zoals daar zijn diverse vormen van schaarste, zoals bijvoorbeeld aan drinkwater, energie, en materialen
- Die op hun beurt weer bijdragen tot de opbouw van politieke spanningen
- Dat dit alles ook langs sociaal-economische mechanismen invloed heeft op het levenspeil en de inkomensongelijkheid van de Nederlandse bevolking, en nog meer van mensen in arme landen
- Dat Heel de Mens deze problematiek benoemt in de lopende tekst, maar dit uiteindelijk niet vastlegt in de waarden en de hoofdtaken van de SP, waardoor de overwegingen geen toetsingscriterium zijn in de besluitvorming
- Dat Heel de Mens in de drie waarden politiek slechts definieert in termen van relaties tussen mensen en groepen mensen, met slechts in algemene bewoordingen aandacht voor het planetaire podium waarop deze wisselwerkingen plaatsvinden
Van mening zijnde
- Dat een beginselprogramma op basis van een gelijkwaardige combinatie van socialisme en zorg voor de planeet een uniek politiek selling point kan zijn
- Dat dit de SP aantrekkelijker kan maken voor grote groepen mensen, waaronder veel jongeren, die op idealistische wijze vorm willen geven aan hun zorg voor de planeet en de leefomgeving
- Dat we als SP het belang van onze achterban onvoldoende dienen als we ons bijna uitsluitend bezighouden met sociaal-economische vraagstukken
- Dat een handvest dat het oplossen van essentiele problemen niet als doel in eigen recht formuleert, op termijn steeds minder bruikbaar wordt
Stellen voor
- Aan de drie waarden (blz 6) ‘Menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit’ wordt een vierde waarde toegevoegd met als kopje “Zorg voor de planeet” en een tekst, luidend: ”Het geheel aan menselijke activiteiten moet binnen de grenzen blijven die het onze Aarde oplegt. Waar nodig wordt schade gerepareerd waar deze grenzen al overschreden zijn”.
- Aan de drie taken (blz 7) wordt toegevoegd: Verweven met de drie andere taken zetten wij ons in voor het instandhouden van onze Aarde op zo’n manier dat ook toekomstige generaties er gebruik van kunnen maken.”
Indiener SP-afdeling Eindhoven en Zaltbommel
De tekst is hieronder .pdf te downloaden: