Meyer Werft, de Ems en de natuur

Elke keer schrijf ik na weer 1000 bezoekers een verhaal over wat niet direct de core business van deze weblog is. Ik was, al weer enige tijd geleden, de 22000 bezoekers gepasseerd. Vandaar een afwijkend verhaal over een vakantie-ervaring die overigens toch niet helemaal buiten de core business ligt.

De Ems en Papenburg
We fietsten in de zomer van 2019 van Münster naar de Ems en van daar af de Ems Radweg af, bijna van de bron tot Emden.  Dat is een expeditie die aangeraden kan worden. De Ems is een mooie, meanderende rivier van 345 km lang, waarvan 212 km Natura2000-gebied is. Dat is verdeeld over 33 locaties met een gezamenlijke oppervlakte van 362km2.  


De Ems ten Noorden van Meppen

Als je alsmaar doorfietst, kom je vanzelf in Papenburg. Dat is een echte veenkolonie. Er lopen overal sloten met hoog grondwater, huizen staan op grote kavels, bijna niks is er oud en er is geen flat te bekennen. Maar de toeristische sector heeft van de nood een deugd gemaakt en zo heeft het dorp toch wel sfeer gekregen. Er  ligt een toeristische bark en andere oude boten in de grote gracht, en met een hoop bloembakken erbij is het best aangenaam. Een dag of wat kun je er wel zinvol doorbrengen.

De grote gracht van Papenburg

Meyer Werft
Maar de belangrijkste toeristische attractie van Papenburg is Meyer Werft. Voor de duidelijkheid: Meyer Werft is een grote naam in de scheepsbouw en allesbehalve een kneuterige toeristenindustrie. Maar het bedrijf heeft een goed PR-beleid en organiseert betaalde excursies naar de werf die massaal bezocht worden (brengen en halen met de bus vanaf de toeristische bark). Het is een geoliede propagandamachine.
En in alle eerlijkheid moet gezegd worden, dat het inderdaad de moeite waard is. Je ziet nog eens wat en je leert nog eens wat.

Meyer Werft is in 1795 opgericht en nog steeds een familiebedrijf. Van de 20 scheepswerven, die in 1920 in Papenburg bestonden, is het de enige die overgebleven is.
Geheel of gedeeltelijk vallen ook de Neptun Werft in Rostock en Meyer Turku in Finland onder Meyer. In Finland is de Finse Staat een grote mede-aandeelhouder – de Finnen zijn tenminste zo slim om in strategische industrieën belangrijke zeggenschap te houden.

Meyer heeft ca 3000 werknemers. De werf is in Papenburg zo ongeveer wat Philips was in Eindhoven.

Hal 5

Bijna alles aan Meyer is groot. Supergroot. Je kunt de gebouwen vanuit Oost-Groningen zien liggen. Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Meyer_Werft .

Meyer heeft zich op de eerste plaats toegelegd op cruiseschepen en op gastankers. En in slappe tijden ook op containerschepen. Ze maken (ook wel eens aardig om op te merken) geen oorlogsschepen.

Maar zijn roem dankt het bedrijf aan de cruiseschepen. Dat zijn achterlijk grote monsters die zo groot zijn, dat ze in twee helften gebouwd worden – die daarna op een fractie van een millimeter aan elkaar passen. Het is werkelijk imponerend.

Een varende flat…
Een hospitaalschip in aanbouw
Het leidingennetwerk in een cruise schip

Het enige dat niet groot is aan de werf, is de Ems waarover die grote joekels afgevoerd moeten worden. Papenburg ligt een kilometer of 40 stroomopwaarts van de monding van de Ems bij Emden, en dat is inmiddels niet zo handig meer.
Meyer heeft wel eens geprobeerd zich in Emden te vestigen maar (zei men bij de rondleiding) dat zat op twee zaken vast: concurrentieangst bij andere werven, en dat Meyer katholiek is en Emden protestant.
Onder andere daarom zit Meyer nu ook in Turku (in Finland aan de open zee).
Het is niet anders en de grote joekels moeten, hoe dan ook, een of twee keer per jaar de Ems af. Dat is een toeristische attractie op zichzelf, smeuiig weergegeven in filmpjes bij de rondleiding.

Cruise schip bij het Emssperrwerk
De Ems bij de Friesenbrücke bij Weener, gebouwd kort na de oorlog. De voorganger van deze spoorbrug verzorgde de snelste verbinding van Amsterdam naar Hamburg, en over deze brug reed een boemeltje van Arriva van Groningen naar Leer. Tot de brug onherstelbaar kapot geramd werd door een boot.
Er wordt al jaren lang gesoebat tussen Nederland en Duitsland om er een moderne dubbelsporige brug terug neer te leggen, om een grote verbinding tussen Groningen en Bremen mogelijk te maken. Het schiet nog niet op. Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Friesenbr%C3%BCcke .

Het past sowieso al moeilijk op die kleine Ems, maar er boten moeten ook nog eens obstakels passeren zoals de Friesenbrücke (een drijvende kraan tilt er voor de gelegenheid een stuk uit) , de Jann-Berghaus-Brücke (die op dit soort expedities gebouwd is, zijn we overheen gefietst op en neer naar het mooie dorp Leer), en het Emsperrwerk bij Emden (gaat krapjes).

Milieuzaken
Een grote onderneming die afhankelijk is van een kleine rivier, dat moet min of meer wel tot milieuproblemen leiden.

Natura2000 geeft af en toe merkwaardige effecten. Zo liep de vraag of de gemeente Papenburg (zie verderop) de Bundesregierung mocht verbieden om Natura2000 – gebieden langs de Ems stroomafwaarts aan te wijzen, door tot het Europees Hof van Justitie. Zie http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/IWT_BHD_Guidelines.pdf en dan blz 28 ev.
De Ems wordt namelijk sinds 1994 stroomafwaarts van de grote scheepswerf voortdurend uitgebaggerd zodat schepen met een diepgang van 7,3m van de scheepswerf (die zeer grote schepen maakt, zie verderop) de Noordzee kunnen bereiken. De vrees was dat de Natura2000-aanwijzing dat baggeren onmogelijk zou maken.
Als ik het juridische jargon goed begrijp, mag het baggeren doorgaan op basis van verworven rechten en zolang er geen drastische veranderingen plaatsvinden die de Natura2000-gebieden schaden. In dat geval moet er toch een passende beoordeling gemaakt worden.
Bij voorkeur moet er zo gebaggerd worden dat de Natura 2000-gebieden er baat bij hebben.

Men hoorde op grote afstand de zuchten van opluchting ten stadhuize.

Maar dan nog. De Ems is al uitgebaggerd tot een diepgang van 7,3m , maar dat is niet genoeg.
Als er een boot naar buiten moet, wordt het Emssperrwerk bij Emden even dichtgezet om de Ems ruim een meter op te stuwen (zie https://de.wikipedia.org/wiki/Emssperrwerk ), de spoorbrug wordt dus even gedemonteerd, en dan komen de sleepboten. Dat gebeurt maar een paar keer per jaar. Omdat de uiterwaarden bij het stuwen onderlopen en de nesten verdrinken, botste ook het opstuwen op de Vogelrichtlijn. Daarover is conclict geweest met de milieuorganisaties (zoals het WWF), maar uiteindelijk is het in een compromis geëindigd. In en kort na het broedseizoen moet het stuwen korter en minder hoog (de link geeft de details).

Emssperrwerk