Brainport Development NV: overheid de grootste uitvinder!

 Ik zit altijd te schelden dat de regio Eindhoven-Helmond op energiegebied een van de achterlijkste van Nederland is. Brainport is vooral industriepolitiek voor de aangesloten ondernemingen. De regio houdt niet op om met de duimen onder de oksel de eigen voortreffelijkheid te declameren, maar ondertussen gebeurt er in de breedte op duurzame energiegebied bijna helemaal niks. De bevolking ziet geen fuck van al die duurzame energie-technieken. Het provinciale geld bijvoorbeeld gaat op aan de komst van TNO, de opbouw van Solliance en aan laadpalen, niet aan energieneutrale huizen.
Voor de duidelijkheid: ik heb er niets op tegen dat Brainport aan industriepolitiek doet. Ik heb er iets op tegen dat Brainport alléén maar aan industriepolitiek doet en dat elk duurzaamheidsbesef bij het Brainport-bedrijfsleven ontbreekt of op zijn minst niet opvalt. Geen beter klimaat dan het vestigingsklimaat!

Brainport kwam langs
Dus toen was op 14 december 2017 de Kerngroep van de SP over het nieuwe gemeenteraadsprogramma, en had de SP-voorzitter twee mensen uitgenodigd, adjunct-directeur Joep Brouwers van Brainport Development en secretaris Ton van de Kerkhof, secretaris van die club.
Brainport Development NV is een economische ontwikkelingsmaatschappij, de Stichting Brainport is als het ware de interface met de omgeving. Bij Development wordt gewerkt en bij de Stichting vergaderd.

Brouwers begon zijn presentatie en binnen de sociale en economische context was dat geen slecht verhaal. De precieze wederwaardigheden volg ik niet, dus ontbreekt bij mij verder recht van spreken over geld, producten en arbeidsplaatsen en MKB-perikelen.
Maar het woord “milieu” stond niet in de presentatie en het woord “energie” maar één onopvallend keertje, namelijk

  • Brainport Ontwikkelt oplossingen voor sociaal maatschappelijke vraagstukken
    • (o.a. gezondheidszorg (e-health), energie, mobiliteit, voedsel, veiligheid)

En toen was Brouwers klaar en dacht ik “ik ga er maar eens ouderwets op loshakken”. Dus:

  • hoe het kon dat wij wel energieoplossingen bedachten, maar dat die hier niet geplaatst werden? Hoe het bijvoorbeeld kon dat de TUE allerlei slims bedacht op PV-gebied, terwijl de gemeente Helmond van alle Brabantse gemeentes het minste Watt-piek aan zonnepanelen per inwoner op zijn dak had liggen, en Eindhoven het één na minste. Zie het onderzoek van Natuur en Milieu van juli 2015, waarin Helmond van de 393 toenmalige gemeenten op plaats 346 stond en Eindhoven op plaats 340, en alle grote Brabantse steden een stuk hoger?
  • Hoe dat kon dat de TUE nauw betrokken is bij proeven om de consumentenvraag naar stroom over de dag te verschuiven (zodat je de wasmachine automatisch aangaat als de zon schijnt en de stroom goedkoop is), maar zegt TUE-professor Harwig bij een Energy Day dat hij naar Hoogkerk in Groningen moet of naar Amsterdam-West voor een grootschalige consumentenproef? In Brabant alleen een scharrelproefje in Breda.
  • En dat Helmond op de Klimaatmonitor 2,0% duurzaam scoort en Eindhoven 3,3%, ver onder het Brabantse gemiddelde? Het gemiddelde in onze regio wordt gered door Nuenen en Oirschot en Eersel.
  • Waarom zie je nou nooit dat Brainport iets zegt over energiebesparing in de aangesloten industrie? Of over cyclische omgang van materiaal? Restwarmte-hergebruik?
  • En waarom Brainport wel clandestien een passage liet opnemen in de Brainport Nationale Agenda over een grotere geluidsruimte van het vliegveld, maar nog nooit interesse getoond had of de mierenzuur-techniek van de TUE geschikt was om de brandstofcellen in hybride elektrische vliegtuigen mee te voeden?
  • Waarom geen bijdrage van Brainport aan de grote verduurzamingstaken van de regio, zoals bijvoorbeeld de verduurzaming van de bestaande bouw? Waarom geen breed maatschappelijk akkoord?

Goed, dat luchtte op en ik zette me schrap.

De overheid als uitvinder
Maar het liep enigszins anders dan gedacht, want de Brainportmensen bleken het geheel met mij eens. “Ook wij ergeren ons voortdurend aan die lakse overheid hier” klonk het. “je zou bijvoorbeeld willen dat de overheid hier nu eens een stabiele launching customer werd”. Geklaagd werd over een gebrek aan stabiliteit bij de overheid, inderdaad zo ongeveer de eerste en meest vaste klacht in alle situaties waarin energiepolitiek aan de orde komt (en dat niet alleen in onze regio).

En het is simpel zat” aldus Brouwers “wij hebben als Brainport-organisatie geen eigen geld. Al ons geld krijgen wij van de overheid. Die kan zo tegen ons zeggen wat wij daarvoor moeten doen.” Het klonk alsof hij het niet eens erg zou vinden.
U kent toch die theorie” besloot hij “wie de grootste uitvinder is? Dat is de overheid.” Maar rond Eindhoven en Helmond leek die rol nog een beetje vacant.
Nou mogen die bedrijven zichzelf natuurlijk ook wel vaker maatschappijgerichte opgaven geven, maar het signaal is duidelijk.

Mariana Mazzucato (zie https://marianamazzucato.com/ )

De theorie dat de overheid de grootste uitvinder is, is van Mariana Mazzucato. Er stond een heel stuk in De Correspondent ( https://decorrespondent.nl/2496/maak-kennis-met-de-grootste-uitvinder-aller-tijden/274115679552-c3316a6e ). In The Entrepreneurial State stelt ze dat uitvindingen in eerste instantie niet gedaan worden door Steve Jobs. Elk onderdeel van de IPhone is in eerste instantie bedacht door mensen op de loonlijst van de overheid. “Van de trein tot de ruimtevaart, van nanotechnologie tot biotechnologie – keer op keer komen de echte doorbraken bij de staat vandaan.” Het Internet is bijvoorbeeld uitgevonden bij de CERN.
“De grootste durfkapitalist ter wereld” zegt Mazzucato “is de Amerikaanse overheid”. Silicon Valley begon als een regelrecht subsidieparadijs. De Amerikaanse overheid nam al in de jaren zestig en zeventig de risico’s die private investeerders niet durfden te nemen, simpelweg omdat het te lang duurde voordat de investeringen werden terugverdiend. ‘Het echte geheim van het succes van Silicon Valley, of van de biotech- en nanotechsector,’ merkt Mazzucato in de NRC op, ‘is dat durfinvesteerders mee surfden op een grote golf van overheidsinvesteringen.’

Het is merkwaardig, en zelfs veelzeggend, dat uitgerekend Brainport vindt dat de regionale overheid de rol niet oppikt die ze van Mazzucato zou moeten hebben.

Er zijn een heleboel mitsen en maren van financiele aard, maar misschien moeten ze in deze regio eens echt gaan nadenken en niet alleen maar doen alsof ze nadenken?

De regionale zonnepanelencampagne
Dat wierp men mij tegen: maar de gemeente Eindhoven is met een campagne begonnen om 15 miljoen aan renteloze leningen te verstrekken (met een looptijd van 15 jaar) om op ca 3000 huizen voor €5000 panelen per huis aan PV-panelen neer te leggen. Volgens mij moet je dan aan zo’n 15 a 20 panelen per huis kunnen komen – benieuwd of de daken groot genoeg zijn.
Het scheelt de bewoners per saldo, beweert men, €135 per jaar (zal wel netto zijn, besparing – terugbetaling).
Andere regiogemeenten hebben een vergelijkbaar programma.

Ik vind inderdaad dat dit een goede aanpak is, zij het te weinig en te laat. Vernieuwend is het inmiddels niet meer, want reeds velen gingen de gemeente Eindhoven voor en er bestaan al veel grotere dakprojecten.
Dit gezegd zijnde, moet ook gezegd worden dat men nu voor het eerst echt meters maakt en met een groot project komt waar de burger wat aan heeft.

3 thoughts on “Brainport Development NV: overheid de grootste uitvinder!”

  1. Beste Bernard,
    Met grote interesse je verslag gelezen. Je conclusie is duidelijk, we zijn wel uitgeroepen tot slimste regio maar dat is maar zeer beperkt zichtbaar. Wat heeft Rob van Gijzel dan al die jaren meer gedaan dan vooral het bevorderen van o.a. handelscontacten? Het zou natuurlijk zo kunnen zijn dat hij beperkt werd door zijn ambtenaren en/of de raad die over de begrotingen gaan. Er moet m.i. dus vanuit de raad veel meer druk worden uitgeoefend om lokaal en regionaal grote energie projecten te stimuleren. De Tue moet Eindhoven gaan beschouwen als permanente proeftuin en daar alle mogelijke hulp bij krijgen in woord en vooral daad. Ook het Provinciehuis moet weer eens flink worden opgeschud om van heel Brabant de slimste regio te maken.

    Dan nog even een vraag over de regionale zonnepanelencampagne. Wanneer is deze gestart en wat waren de spelregels? Ik heb zelf in mei 2015 12 panelen 3,6 kWp laten installeren (en zelf bekostigt a € 5400,– Uiteraard btw teruggevorderd en een substantielle besparing van ca.€ 65, p/m bereikt. Ook lever ik terug en door de saldering heb ik binnen 5 a 6 jaar alle kosten er uit (als de saldering intakt blijft) Maar ik heb dit wel is zelf gefinancieerd. Jammer dat er met de overheid, nationaal en lokaal, in het algemeen (op dit terrein) geen duidelijke vaste en stimulerende afspraken te maken zijn voor particulieren.
    Hartelijke SP groet,
    Adrian

  2. Je stelt vragen over twee onderwerpen.

    Het eerste is dat de regionale overheid met graagte de glorie van wetenschap en techniek (die er werkelijk is) op zich laat afstralen zonder daar verder zelf veel moeite te doen. Typische overheidstaken als launching customer en zo blijven liggen. Vol trots en met de duimen in de oksels staat men langs de kant, maar met de duimen in de oksels is het slecht timmeren.
    De grootschalige en planmatige verduurzaming van de regio moet een fundament worden onder de economische politiek van Brainport.

    De 15 miljoen voor zonnepanelen is een heel erg recent initiatief. De aankondiging stond in het Eindhovens Dagblad van 07 oktober 2017. Omdat ik sinds 2010 nog maar weinig contact heb met de Eindhovense gemeentepolitiek, behalve bij incidentele thema’s als het vliegveld, luchtkwaliteit en verkeer, weet ik verder niet veel meer van de achtergronden af. Ik kan daar wel achter komen, maar op dit moment kan ik met die kennis verder weinig doen.

    Als jij in 2015 met 12 panelen 3,6kWp kon opwekken (dus 0,30kWp per paneel), moet je toen goede panelen gekocht hebben. Die van mij zijn maar een jaartje ouder en maar 0,245kWp.
    Wat heb je eigenlijk gekocht?

  3. Bedankt voor je reactie op vraag 1. We denken er ongeveer het zelfde over alleen maak je nog niet helemaal duidelijk door wie volgens jou het vliegwiel in beweging kan worden gezet en gehouden. Dat lijkt me ook een moeilijk te beantwoorden vraag omdat er te weinig samenhang wordt gezien door de verschillende organisaties. Een helicopter view is nog niet voorhanden.

    Antwoord/reactie 2 Mijn panelen zijn van het merk Autarco type: S1. MD300B (Mono Cristal) Orientatie zuid met hellingshoek 15 graden. Mijn dak is volkomen schaduwvrij, dus heel efficient en geleverd met gegarandeerde opbrengst van 15650 Kwh tot 29-5-2020. opbrengst nu is 8925 Kwh. + nog een zelfde garantie(14800) voor de volgende 5 jaar. Geleverd door Zelfstroom uit Den Bosch. Actief bedrijf met serieus groen hart.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.