SP: wat als onze WKO-systemen oud worden?

Ouderdom en ongemak
Alle techniek  veroudert en als die techniek in de grond zit, geeft dat extra ongemak. Waar lag het ook al weer en wat lag er precies en kan dat gaan lekken als er een dragline overheen schraapt?

Dat was het euvel met kabels. Die waren op een gegeven moment zoek en doken op waar het niet moest en niet waar het wel moest. Achteraf moet het kadaster er met detectivewerk een register van samenstellen.

Zo ook de oude olietanks, die met wiskundige zekerheid zouden gaan doorroesten en lekken, als er onverhoopt nog wat in  zat. Met de operatie-Tankslag zijn die onschadelijk gemaakt.

Bodemenergiesystemen
Bodemenergiesystemen (in de volksmond WKO-installaties) zijn een nieuwe loot aan een oude stam. Daar moeten er inmiddels duizenden van zijn in Nederland.
De provinciale SP vindt het van belang dat de oude fouten niet opnieuw gemaakt worden en heeft daarom vragen gesteld aan het College van GS over het onderwerp.
Net als vroeger gaat het erom waar die inrichtingen liggen en wat er in zit. Dus ruimtelijk en milieutechnisch.

Ruimtelijk: de SP wil dat bijgehouden wordt wat waar ligt. De SP vraagt of dat op een of andere manier centraal bijgehouden wordt en welke overheid daar over gaat.

Milieutechnisch: met name gesloten bodemenergiesystemen bevatten als regel glycol, en soms nog  andere stoffen. Glycol slurpt bij biologische afbraak de wijde omgeving leeg van zuurstof (zie de lozing van de de-icing vloeistof door Eindhoven Airport en de vissterfte in de vijver in de Achtse Barrier) en ethyleengycol is bovendien ook giftig, net zoals sommige additieven.Er komen steeds meer bodemenergie systemen en die worden allemaal steeds ouder, zodat het wetmatig vast staat dat er vroeg of laat zo’n systeem gaat lekken.
De SP vraagt zich af of er een preparatieplan is voor de te verwachten toekomstige lekkages. Verder vraagt de SP zich af of de provincie invloed kan uitoefenen op de samenstelling van de circulatievloeistof.

De volledige tekst van de vragen is te vinden op Vragen PS-SP bodemenergiesystemen .

Wie wat meer wil weten over bodemenergie, zie www.wikibodemenergie.nl/inhoudsopgave/inleiding_bodemenergie/wat-is-bodemenergie/ .


Inmiddels zijn de vragen beantwoord. De volledige tekst is te vinden op www.brabant.nl/beantwoording statenvragen bodem-energiesystemen

Er staan een paar opmerkelijke dingen in.

De provincie (GS) zegt dat voor open bodemsystemen (het water loopt uit de ene buis, door een poreuze zandlaag en weer in de andere buis) de provincie bevoegd gezag is. Daarvoor is een vergunning nodig (inmiddels 376 in Brabant) en dat wordt netjes bijgehouden.

Voor gesloten bodemsystemen (dan ligt er als het ware een soort radiator onder de grond waar de vloeistof niet uit komt – als het goed is) zijn de gemeenten bevoegd gezag. Voor grote systemen is een vergunning nodig, voor kleine systemen (zoals van particulieren) is sinds 1 juli 2013 een melding vereist. Maar tussen 1996 en 2015 zijn er in Nederland 40000 gesloten bodemenergiesystemen aangelegd (zegt het hieronder genoemde evaluatierapport), en de schatting van GS dat er duizenden in Brabant liggen zou dus heel goed waar kunnen zijn.  Waar die liggen en hoe oud ze zijn, is dus niet bij de overheid bekend.
Maar ook na 1 juli 2013 komen er onbekende installaties bij, want de gemeenten zijn niet verplicht meldingen te registreren. Sommige gemeenten registreren die meldingen in het Landelijk Grondwater Register. En andere dus niet.

Een merkwaardige situatie. het lijkt verdacht veel op het mysterie van de zoekgeraakte kabels.

Als het systeem buiten gebruik wordt gesteld, en ook als het lekt, moet de vloeistof eruit gehaald worden en moet de doorboring van waterscheidende lagen worden opgeheven. De buizen zelf mogen blijven zitten.
De provincie verwijst naar richtlijnen van het SIKB (www.sikb.nl ).
De regels vallen echter niet te handhaven als niemand weet dat ergens zo’n inrichting aanwezig is. Preparatiedraaiboeken bestaan niet.

De provincie kan de samenstelling van circulatievloeistof niet beïnvloeden. Die staat in de AMvB Bodemenergie en die is in 2016 door Buro38 geëvalueerd (zie www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2018/04/26/evaluatie-wijzigingsbesluit-bodemenergiesystemen ).
Daarin wordt onder andere de aanbeveling gedaan om te onderzoeken of bepaalde typen antivriesmiddelen en andere additieven verboden kunnen worden. Sommige leveranciers kunnen zonder die chemicaliën.
Er loopt nu een ambtelijk project, samen met de B5-gemeenten, om de risico’s te reguleren. Doel is dat provincies en gemeenten bij het Rijk gaan lobbyen om deze aanbeveling uit te voeren.

Verder is het de bedoeling dat gemeenten hun bevoegdheden beter gaan gebruiken (interferentiegebieden aanwijzen, beleidsregels opstellen, gerichte communicatie). Ook wordt bekeken of er meer juridische mogelijkheden tot sturing ontwikkeld kunnen worden.

 

Lozen van afvalwater olie- en gaswinning in ondergrond kan aardbevingen veroorzaken – update 01april2016

Het toonaangevende blad Nature publiceerde op 18 juni 2015 het artikel ‘Wastewater disposal causes sharp rise in central US earthquakes’ van Alexandra Witze.

Het gaat hier om afvalwater van de reguliere olie- en gasindustrie (het staat los van het winnen van schaliegas). Afvalwater wordt in oude putten geperst tot diep onder de grond.
In Nederland is mij deze praktijk alleen bekend van de NAM in Schoonebeek. Die pompte tot voor kort afvalwater van Drente door
Duitsland naar lege gasputten in Twente. Bij mijn weten heeft de NAM dat jaren gedaan zonder dat er in Twente een kip naar kraaide.
Onlangs was er een breuk omdat het warme en zoute water de leiding kapot had gecorrodeerd. Omdat dat vaker kon gebeuren en de NAM
blijkbaar niet op een andere manier van zijn afvalwater af kon, is de oliewinning in Schoonebeek (tijdelijk?) stilgelegd.

Oliewinning in Schoonebeek
Oliewinning in Schoonebeek.

In sommige plaatsen in de centrale VS is er een nauw verband vastgesteld tussen het persen van afvalwater in de grond en het optreden van aardbevingen. De groei is spectaculair: in de jaren ‘70 waren er niet meer dan 30 aardbevingen van magnitude 3 of meer, in 2009 waren er dat 650. Er is een statistisch nauwe correlatie tussen de kans op een aardbeving en de afstand tot een put en het tempo van lozing

De zwaarst getroffen staat is Oklahoma, goed voor 70% van het totaal. In 2011 was er een aardbeving met een magnitude van 5.6 , sterk genoeg voor schade.

Het blijkt echter ook dat in sommige staten (bij de Golfkust van Texas en in Noord Dakota) geen bevingen optreden. Ook de lokale geologie speelt dus een rol.
Mogelijk een geruststellende gedachte voor Twente?

Overigens heb ik nog nooit een fatsoenlijke verantwoording gezien van waar ‘ons’ afvalwater van de schaliegaswinning, mocht deze ooit gaan plaatsvinden, blijft. Dat water gaat ‘naar een erkende verwerker’, maar wat je je daarbij moet voorstellen blijft voortdurend in de mist.
Zie wat ik daarover eerder geschreven heb bij de inspraak in de Notitie Reikwijdte en Detailniveau: Zienswijze ingediend over NRD Schaliegas

Update:
De Scientific American van 28 maart 2016 online publiceerde een artikel van Anna Kuchment, waarin voortgebouwd wordt op dit onderwerp.De wetenschap is inmiddels verder en het verband tussen het terugpompen van afvalwater in de diepe bodem enerzijds en aardbevingen anderzijds komt met een steeds grotere zekerheid en precisie vast te staan. Zie http://www.scientificamerican.com/article/drilling-for-earthquakes/?WT.mc_id=SA_ENGYSUS_20160331 , waaruit bijgevoegd plaatje afkomstig is:
drilling for earthquakes_afb1

Voor de duidelijkheid: het hier beschreven mechanisme is anders dan in Groningen!
In Groningen schudt het omdat de grond inzakt omdat er iets uit gepompt wordt (nl gas). In de gebieden in dit artikel schudt het omdat er iets in gepompt wordt, namelijk vuil afvalwater.