Eerder
In het Belgische Pelt, net over de grens, staat een van de vestigingen van Nyrstar, in de volksmond genaamd de zinkfabriek van Pelt. Dat is niet meer helemaal accuraat: de twee hoofdtaken van de fabriek binnen het Nyrstarconcern zijn het verwerken van reeds elders geproduceerd zink tot legeringen, en het recyclen van elders geproduceerde zinkresten tot opnieuw zuiver zink. Met name dat laatste is zowel nuttig als vervuilend.
Die vervuiling komt grensoverschrijdend in de Dommel terecht en is daar een belangrijke bron van waterbederf. Mei 2025 werd een nieuwe en scherpere lozingsvergunning van chlorides, sulfaten, selenium en thallium ter inzage gelegd. Die vergunning hoort in het grotere geheel van een basisvergunning.
Milieudefensie Eindhoven, maar ook andere instellingen zoals de Nederlandse provincie Noord-Brabant, natuurmonumenten en XR De Kempen, hebben een zienswijze ingediend. Het advies van Milieudefensie Eindhoven kwam van mijnhand. Zie bezwaar-tegen-voorgestelde-nieuwe-lozingsvergunning-nyrstar-pelt/ . Daarnaast hebben een handvol Belgische overheidsinstaties en NGO’s, ambtshalve, een zienswijze ingediend.
De verleende vergunning
Op 28 augustus 2025 heeft de Deputatie van de Belgische provincie Limburg (zoiets als wat bij ons Gedeputeerde Staten van de provincie heet) een beluit over het dossier genomen en dat bekend gemaakt. Het resultaat verdient een genuanceerd oordeel. Bij het besluit hoort een bijlage.
Enerzijds is de verleende vergunning getalsmatig, wat betreft de vergunde concentraties en vuillasten, gelijk aan de aangevraagde vergunning. Deze vergunning loopt ruim twee jaar, t/m 31 dec 2027.
Dat kan men plaatsen, want ongetwijfeld is er in het voortraject van de ter inzage legging overleg geweest tussen de Vlaamse overheid en het Nyrstarconcern. Nyrstar heeft gevraagd wat het zou krijgen vice versa.
De vergunning (met bijlage) is hieronder te vinden (ik wil het de lezer niet aandoen dat deze in de bureaucratie van het Omgevings-Inzageloket Vlaanderen gaat zoeken).
De teneur van bijna alle zienswijzen (die je te zien) krijgt was dat de nieuwe lozingsvergunning duidelijk tot een verbetering leidt, maar dat die verbetering niet groot genoeg is om in 2027 aan de Europese Kader Richtlijn Water (KRW) en de Natura2000-eisen te voldoen, en dat de vergunning speciaal niet goed is bij overstromingen van de lage weilanden stroomafwaarts. Je krijgt in België echter alleen de zienswijzen, en de reactie van de Deputatie daarop, te zien van de ambtshalve uitgebrachte adviezen. Dat gebeurt overigens erg rommelig. Ik weet dus bijvoorbeeld niet wat de Deputatie van het Milieudefensiestandpunt vond.
Wat verder een rol speelt is dat de Nederlandse normen over het algemeen strenger zijn dan de Belgische.
Deze balans leidt er (anderzijds) toe dat de reacties, op basis van dezelfde waargenomen feiten, verschillend kunnen uitvallen.
De provincie Noord-Brabant en de Belgische gemeente Pelt (op wiens grondgebied de Nyrstarvestiging ligt) adviseren negatief.
De Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) adviseert voorwaardelijk positief om twee redenen: a) omdat de vergunning een looptijd van niet meer dan ruim twee jaar heeft (zodat men kan volhouden dat het niet halen van de KRW-doelen nog niet definitief vast staat) en b) omdat de VMM extra voorwaarden genoemd heeft die in de uiteindelijke vergunning zijn overgenomen.
De andere ambtshalvers komen hetzij uit zichzelf, hetzij in navolging van de VMM, tot een vergelijkbaar standpunt.
De extra voorwaarden zijn nieuw of, op zijn minst, ongebruikelijk:
- Nyrstar meet elke dag de concentraties van de vier stoffen in het afvalwater, alsmede het elektrische geleidingsvermogen
- Nyrstar meet elke werkdag de concentraties in de Eindergatloop en de Dommel
- Er moet altijd een lozingsnorm zijn voor chloride en sulfaat. De achterliggende gedachte is dat Nyrstar anders zou kunnen terugvallen op de sectorale lozingsnormen voor industrieel afvalwater, die veel ongunstiger voor het milieu zijn
- Er moet een ‘opvolgingscommissie’ zijn die minstens eens per jaar bijeenkomt om over de stand van zaken te spreken. Daarin moet overigens ook over bromide gesproken worden (deze stof wordt wel genoemd in de basisvergunning, maar niet in deze lozingsvergunning).
- Nyrstar stelt een studie op die voor 31 december 2025 wetenschappelijk onderbouwde normen geeft, die garanderen dat voor de vier stoffen aan de KRW en aan de Natura2000-eisen voldaan gaat worden. Daarnaast moet er voor sulfaat een extra studie komen vanwege de hermeandering van de Dommel
Ook de verbetering van de Eindergatloop moet grondig geanalyseerd worden.
Er moet overigens ook een (beperkt) meetsysteem voor luchtvervuiling zijn, maar dat stond al in de basisvergunning.
Vooruitgang, gestaag maar traag
Wat opvalt als je voor dit artikel wat verder terugkijkt dan het onmiddellijke heden, is dat er door de jaren heen een gestage verbetering optreedt. De Vlamingen zijn niet geheel van alle goede geesten verlaten. Ik vind de verbetering traag, maar dat vinden ze in België misschien van niet.
De permanente druk op opschoning van het Nyrstar Pelt-gebeuren speelt ongetwijfekd een rol en in elk geval Milieudefensie Eindhoven is voornemens die druk te blijven uitoefenen.
Daarbij zijn twee data van groot belang: 31 december 2027, als de lozingsvergunning afloopt die nu van start gaat, en 16 december 2029, als de volledige basisvergunning vervangen moet worden.
Wie wil, kan tegen de voorliggende vergunning gaan procederen. Milieudefensie Eindhoven kan dat niet (geen rechtspersoon) en ik ga het ook niet zelf als natuurlijk persoon doen (als ik al ontvankelijk verklaard zou worden). Mijn persoonlijke mening is dat het het verstandigste is om je op bovengenoemde data te gaan voorbereiden.
Update dd 18 sept 2025:
Journalist Lucas van Houtert van het Eindhovens Dagblad meldde op 17 sept 2025, dat waterschap de Dommel en (niet benoemde) gemeenten langs de Dommel willen gaan procederen tegen de vergunning.
De provincie NBrabant gaat niet procederen omdat de provincie meer dossiers te bespreken heeft als alleen de Dommel. Liever heeft de provincie een goede overlegrelatie.
Aldus het Eindhovens Dagblad.
Ik kom erop terug als er meer bekend is.
Het helpt in elk geval om de druk erop te houden voor december 2027.
Voor geïnteresseerden de afvalwaternormen van Nyrstar Pelt in de nieuwe vergunning (let wel: dus niet de Dommelconcentraties, die zijn een stuk lager)
