Onderzoek naar de toekomst van Schiphol

Onder de titel “Vlag, volkslied, vliegveld” bracht De Groene Amsterdammer op 01 augustus 2018 een artikel van Floor Milikowski. Het is te vinden op www.groene.nl/artikel/vlag-volkslied-vliegveld . Ik beveel iedereen lezing van het hele artikel aan.
Professionele informatie over Floor Milikowski is te vinden op https://nl.linkedin.com/in/floor-milikowski-2b579610 .

De Mainports voorbij
Op deze site is eerder een artikel verschenen over het advies van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) ‘De mainports voorbij’ (zie Wat voegt groei Airport nog toe aan Brainport? Meer vluchten kunnen vestigingsklimaat ook schaden ). Dat rapport beschreef hoe het beleid Nederland Distributieland en het bijbehorende Mainportbeleid voor Schiphol en de Rotterdamse haven door de tijd achterhaald waren. Dat beleid dateert uit de jaren ’80 en is een tijd lang succesvol geweest, maar sinds die tijd is de wereld onherkenbaar veranderd. De distributiesector is al lang niet meer de grote trekker van de economie, aldus het RLI. Andere sectoren, zoals de Brainportregio Eindhoven en Amsterdam Internet Exchange, doen het economisch veel beter en behoren tot de nieuwe economische trekkers.
De oude Mainports moeten omswitchen van kwantiteit naar kwaliteit en zich dienstbaar opstellen aan de nieuwe economie, aldus het RLI.

Milikowsky beschrijft hoe dit tegen-zere-benen-schoppend advies ontvangen werd bij de officiele uitreiking. De honneurs werden waargenomen door secretaris-generaal Maarten Camps van het ministerie van EZ en directeur-generaal Mark Frequin van I&W. Schiphol was afwezig.
Een gemiste kans” sprak Frequin en “het buitenland lacht ons geweldig uit met dit advies” en “mijn middelbare schoolboek over vestigingsleer ging verder dan dit advies.” Waarmee, zegt Milikowski, het probleem in een notedop uitgelegd is – theorie van 30 jaar geleden geldt niet meer.

TNO en Erasmusuniversiteit
Ook TNO en de Erasmusuniversiteit meldden in 2010 (in Van Mainport naar Wereldstadhaven” in opdracht van Verkeer en Waterstaat) dat de toegevoegde waarde van de oude sectoren relatief veel minder was geworden dan die van de nieuwe sectoren.

Floris de Haan Erasmus Universiteit (deskundige vliegsector)

Floris de Haan van de Erasmus Universiteit (www.eur.nl/en/upt/about-erasmus-upt/staff/floris-de-haan ) zegt in het artikel van Milikowski dat het hub-model van Schiphol steeds meer onder druk komt te staan (analoog aan “het boren naar steeds kleinere gasbellen”), terwijl het geluid en de milieuschade steeds verder toenemen. De Haan: ”Een nationale luchthaven en een nationale luchtvaartmaatschappij worden ervaren als belangrijke symbolen. Ik zeg altijd, het is vlag, volkslied en luchtvaartmaatschappij”.
De afnemende onmisbaarheid van het symbool luchtvaartmaatschappij illustreert De Haan met het faillissement van Swissair en de Sabena. Voor de netwerken van de bijbehorende vliegvelden maakle dat flink uit, maar de onderliggende economieën hebben er weinig last van gehad. De samenwerking van de SAS en Lufthansa had grote gevolgen voor de hub-functie van Kopenhagen, maar met die luchthaven en de onderliggende economie gaat het goed.

Kritiek op recente Decisio-studie
Milikowski levert kritiek op de recente, voor de kabinetsformatie aangeleverde, Decisiostudie. Ze vindt dat er onjuiste CO2-prijzen en een onjuiste discontovoet gehanteerd is.
Deze Decisio-studie is daarna openbaar gemaakt en ging een eigen leven leiden. Oa drie van de vier, ten behoeve van Eindhoven Airport uitgebrachte, scenario’s lijken op deze studie gebaseerd.
Zie Scenariostudie rekent met 100.000 vliegbewegingen op Eindhoven .

Economische aspecten van Schiphol en de KLM
Slechts 32% van de reizigers op Schiphol (zegt Schiphol) was in 2016 op reis voor zaken, een congres of een studie. 46% ging met vakantie. De economische effecten van inkomend toerisme in Amsterdam (veruit de belangrijkste bestemming) beslaat daar slechts 4% van de economie.
Als men het criterium aanlegt dat Schiphol het Nederlandse vestigingsklimaat moet versterken en het land moet verknopen met de mondiale economie, kan bijna de helft van de vluchten worden geschrapt” aldus Milikowski.

Schiphol en de KLM hebben steeds meer conflicterende belangen, maar in praktijk is de eenheid nog groter dan de verdeeldheid. Beide zijn er vooral op gericht zichzelf in stand te houden. Gevolg is onder andere dat van de tien grootste luchthavens in de regio Schiphol de enige is, dat zijn tarieven heeft laten dalen tot de laagste van Europa. De havengelden (in 2016 €38 miljoen) zijn daarmee gedaald tot minder dan 10% van de totale winst. Meer dan de helft van de winst (in 2016 €197 miljoen) kwam uit consumentendiensten – en ook daar zit de klad in.
Van die winst (dus zowat €400 miljoen in 2016) ging in 2017 ruim 100 miljoen naar het ministerie, en ca 30 miljoen naar de gemeente Amsterdam (waar het nieuwe, progressieve College van b&W desalniettemin zeer kritisch is op Schiphol). Dat, en het groot verschil in deskundigheid, maakt dat velen zich de vraag stellen of de minister de baas is over Schiphol en de KLM, of omgekeerd.

Schiphol_(Shirley de Jong op Wikipedia)

Milikowski gebruikt in haar verhaal Walter Manshanden als belangrijke zegsman (www.neo-observatory.nl/netherlands-economic-observatory/walter-manshanden/ ). Walter Manshanden spreekt op zaterdag 25 augustus, 11.00 uur, op de BVM2-informatiebijeenkomst in Knegsel en heeft daartoe ook kennis genomen van de Eindhovense omstandigheden.
Het is zeer de moeite waard om hem te horen en om daarna in discussie te gaan. Iedereen is uitgenodigd!

 

Nieuwsbrief van Eerlijk over Vliegen juli 2018

De Eindhovense vliegveldorganisatie BVM2 werkt via de landelijke koepel LBBL samen met de Natuur en Milieuorganisaties. Sijas Akkerman van de NoordHollandse milieuorganisatie is trekker.

Zojuist kwam er weer een nieuwsbrief binnen met gevarieerd luchtvaartnieuws. Die is te vinden op https://spits-online.nu/platform/wj2I0zSkjyFsTwXZZTtX/details .

De actie op 23 juni 2018 op het Catharinaplin

Routering en verkeersleiding op vliegbasis Eindhoven en de Masterclass

Inleiding, verhoudingen en de Masterclass

Vliegbasis Eindhoven is een militair vliegveld, waarop civiel medegebruik plaatsvindt door de onderneming Eindhoven Airport NV. De aandelen van deze NV zijn voor 51% in handen van Schiphol en voor 24,5% elk van de provincie en de gemeente Eindhoven.

De startbaan, de verkeersleiding, de meteo enz zijn van Defensie en uiteindelijk is Defensie het bevoegd gezag.
Het civiele vliegen staat onder de supervisie van Defensie en het ministerie van I&W. Men zou verwachten dat Eindhoven Airport aan Defensie een vergoeding betaalt voor het gebruik van de faciliteiten, maar of dat zo is en zo  ja, hoeveel, is onbekend.

Getalsmatig is Defensie inmiddels een dwerg op zijn eigen vliegveld. In 2017 waren er een kleine 5000 militaire vliegbewegingen, waartegenover zo’n kleine 33.000 civiele vliegbewegingen staan (en ruim 7000 recreatieve vliegbewegingen).

Vliegbasis Eindhoven is gebonden aan het Luchthavenbesluit uit 2013, dat voor onbepaalde tijd is vastgesteld. Daarin is de geluidscontour voor civiel en militair apart vastgelegd. De oppervlakte binnen de getrokken lijn van 35Ke voor het civiele vliegen mag niet groter zijn dan 10,8 km2 . De contour is in de bijbehorende MER berekend op basis van een model waarin vanwege de wind 70% van de tijd naar het ZW wordt geland en gevlogen, en idem 30% de andere kant op.
Verder zijn er (ruime) openingstijden vastgelegd.

De militaire en de civiele contour uit het LHB 2013

Defensievliegtuigen maken ook herrie, maar dat doen ze meestal onder kantoortijden (en indien niet, dan is daar als regel een goede reden voor), en het eigen tankvliegtuig (de lawaaiige KDC10) gaat vervangen worden door een moderne Airbus. Blijft over dat er af en toe oude Iljoesjins landen en Awacsen spelletjes doen, maar dat is niet vaak en daar zit geen groei in.
Defensie vliegt zijn geluidscontour lang niet vol.

Binnen het grotere kader van het Luchthavenbesluit functioneert het civiele vliegen op basis van een Gebruiksvergunning. In die Gebruiksvergunning wordt het maximale aantal van 43000 vliegbewegingen in 2019 genoemd, en worden de openingstijden iets verder beperkt. De 43000 civiele vliegbewegingen moeten in de civiele geluidscontour passen en dat is krap. Deze Gebruiksvergunning loopt op 31 december 2019 af. Vandaar de huidige discussies.

Over dit wettelijk kader heeft Defensie niets te zeggen. “Wij zijn ambtenaren” zegt Defensie “wij voeren de wet uit” en die wet is het Luchthavenbesluit en de Gebruiksvergunning. Uiteraard krijgt Defensie een hoop gekanker over zich heen waarom vliegtuig A van route B afwijkt enzovoort, maar Defensie kan daar wb het civiele vliegen alleen wat aan doen vanonder zijn pet als verkeersleider.

Nu is Defensie de beroerdste niet en streeft, binnen de beperkte grenzen van het mogelijke, oprecht naar een goede verstandhouding met de omgeving.
Daarom had Defensie een Masterclass georganiseerd, uitgesmeerd over drie dagdelen in maart en april 2018, als een geavanceerde vorm van inspraak. Burgers konden op deelname solliciteren en dat hadden zo’n 100 mensen gedaan. Defensie wilde er eigenlijk 40 en had er 48 geselecteerd in de verwachting dat er wel wat zouden afvallen, maar er zaten inderdaad op de eerste dag 48 mensen in een zaaltje op de vliegbasis om naar een college van majoor De Pee te luisteren, het Hoofd Verkeersleiding. Het was prima georganiseerd.
Daaronder Bernard Gerard, secretaris van BVM2. Defensie is niet kinderachtig.

Op dagdeel twee en drie werd het geheel in groepsgesprekken voortgezet. Onder externe leiding werd iedereen in de gelegenheid gesteld zijn of haar mening naar voren te brengen.
Dit alles resulteerde in een eindrapport, dat men hier onder kan nalezen. Vanwege de omvang is het zonder bijlagen en in enkele stukken gehakt.

Enkele belangrijke issues uit het eindrapport

Hieronder een keuze uit enkele issues met een technisch karakter. Daarnaast kwamen er ook de nodige communicatieve aanbevelingen, waarover wordt nagedacht.

Nauwkeuriger vliegen. Spreiding of juist niet?

Nu vliegen vliegtuigen, met behulp van GPS, op RNAV-navigatie. Dat leidt tot een spreiding dwars op de gevlogen banen van pakweg 1500m.
Dat kan beter met RNP navigatie, een soort technische opwaardering van het RNAV-systeem (zie voor beide kreten https://en.wikipedia.org/wiki/Area_navigation ). Die wordt op Eindhoven Airport nog niet toegepast. Dat vraagt om modernere vliegtuigen, beter opgeleide piloten en opnieuw ontworpen vliegroutes. Daar gaat naar gekeken worden (zonder dat er een resultaatgarantie uitgesproken is). RNP-navigatie kan tot een standaarddeviatie dwars op de route leiden van pakweg 150m (twee spanwijdtes!).
Bij een vertrekkende route ziet het verschil als volgt uit:

Voor de duidelijkheid: de tekening geeft slechts aan dat het technisch mogelijk is een nauwkeurige route te definieren! Daarmee wil niet gezegd zijn dat men daar ook voor móet kiezen. Men zou er ook voor kunnen kiezen om bijvoorbeeld opzettelijk beheerst te spreiden. De techniek, indien doorgevoerd, zou een discussie mogelijk maken die tot nu toe niet mogelijk is.
Dit alles voor zover het binnen het Luchthavenbesluit blijft.

Bij alle verdelingsdiscussies is al heel gauw sprake van winnaars en verliezers. BVM2 is er voor de hele regio en daarom is BVM2 zeer terughoudend met verdelingsdiscussies.
Een start-routering over een dunne lijn bijvoorbeeld (bij gelijkblijvende overige omstandigheden) maakt het leven voor grote gebieden beter, maar voor wie net onder de lijn woont slechter. Zoiets zou dus gekoppeld moeten worden aan mogelijkheden om woningen te isoleren of uit te kopen, en daarmee aan het Leefbaarheidsfonds.

De route over Son en Breugel

Was de vraag: waarom vliegen de vliegtuigen niet om Son en Breugel heen?
Antwoord: dat komt door Volkel, want dat ligt in het verlengde van de Eindhovense baan. Maar de jachtvliegtuigen vliegen normaliter door de week en onder kantoortijden, dus misschien valt er buiten die tijden wat te ritselen. Dat wordt dan de oranje route.

Kun je 50-50% gaan vliegen ZW-NO?
Nee. Het Luchthavenbesluit is gebaseerd op een langdurig windgemiddelde en dat is 70-30% . Daar zit 5% speling in als het niet hard waait(dus jaargemiddeld kan het ene jaar 75-25 uitpakken en het andere jaar 65-35).
Zie ook De toename van geluidshinder rond vliegveld Eindhoven aan de Noordoost-kant (precisering) .

Geen helikopters meer over Walik en Riethoven
Soms moeten de helikopters van Gilze-Rijen naar Duitsland. De routepunten leiden ze nu recht over Walik en Riethoven.
Dat kan inderdaad anders. Op korte termijn via afspraken met het Defensie helikopter Commando (DHC), op middellange termijn door er een routepunt bij te definieren net westelijk van het N69-tracé. Wat daar precies de bedoeling van is en waar ze dan wel overheen vliegen, is onduidelijk.

Remmen op de wielen in plaats van reverse thrust?
Reverse thrust betekent dat bij na de landing de piloot de motoren achterstevoren aan zet om te remmen. Dat maakt herrie en remmen op de wielen maakt die herrie niet. Vooral direct omwonenden hebben daar last van.
Probleem is dat de remschijven heel heet worden en dat die niet op tijd afgekoeld zijn als het vliegtuig weer moet vertrekken. Het kan wel als het vliegtuig die dag niet meer weg hoeft, dus ’s avonds. Overigens wordt dit in praktijk al gedaan.

Starten over België
Waarom, bij vertrek naar het ZW richting Zuid-Europa, niet gewoon rechtdoor vliegen (in fig. 7 de lichtblauwe lijn) in plaats van afbuigen naar links of rechts (de donkerblauwe lijnen)?
Omdat daar een Belgisch militair oefenterrein ligt. Als men daar bezig is mogen er geen vliegtuigen overheen, en als men er niet bezig is, moeten de vliegtuigen van de belgen 2 km hoog zitten als ze de grens passeren. Dat is niet te halen.
Bovendien zou aan de ZW-kant al gauw de 35Ke – grens overschreden worden.
Op korte termijn wordt dit niks, maar misschien kan het meegenomen worden bij de herindeling van het luchtruim.

Twee vertrekprofielen
Er zijn twee verschillende startprocedures voor vliegtuigen, NADP1 en NADP2. Op Eindhoven Airport bestaan daar nu geen regels voor. Wizzair doet 1 en Ryanair en Transavia 2.
Schiphol doet 2.
NADP1 legt de herrie wat verder van het vliegveld, NADP2 er wat dichter bij.
Overigens is de lijn geschematiseerd, want het is eigenlijk een soort band. De precieze baan hangt van allerlei dingen af als de luchtdruk, hoe zwaar het vliegtuig is, enz. Dat varieert van vlucht tot vlucht.
Overigens is een van beide procedures iets zuiniger en dus beter voor het fijn stof en het klimaat.

Twee vertrekprofielen

BVM2 heeft er op dit moment geen opinie over zolang het effect niet op een stafkaart ingekleurd is.

Innovatie als opium van het volk

In de Eindhovense politiek hebben ze er een handje van. Als ze het niet weten, of als ze het niet durven te zeggen begint men standaard over ‘innovatie’. Dat klinkt veel sjieker dan gewoon met het vliegveld mee ja knikken. Innovatie als opium van de Eindhovense politiek.

En dan verschijnen ‘Oplossingen’ in beeld die of niet helpen of al bestaan of volstrekt onduidelijk zijn.
Vegetatie op het vliegveld tegen decibellen grondgeluid? Dat is al genoemd aan de Uitvoeringstafel. Het wordt in elk geval geen olifantsgras, want dat is een exoot. Wat dan wel, en waar dan wel, en wat de vogels er van vinden??? Het onderzoek moet nog beginnen.
Een ribbelpark bestaat al bij in het verlengde van de Schipholse polderbaan en helpt daar inderdaad tegen grondgeluid. (zie Plantenschermen Airport ). Het is alleen heel groot (33 hectare). BVM2 heeft geen principieel bezwaar tegen een ribbelpark (het kan baten en schaadt niet), maar het kon wel eens heel duur worden.
Ook het NADP1/NADP2 verhaal is al eens voor innovatie uitgescholden, maar ook dat is al lang gevestigde praktijk waarvan het effect aan de grond in Eindhoven nog onduidelijk is.

Het enige echt innovatieve, dat tot nu toe bedacht is, is wat in het Manifest en de uitwerking daarvan staat (zie Het Manifest van BVM2 en de uitwerking daarvan ). Laat Eindhoven zich daar maar achter stellen.

Een rood sein voor Eindhoven Airport

Ook omwonenden van Eindhoven Airport hebben meegedaan aan de landelijke actiedag tegen de ongebreidelde groei van het vliegen. In zes plaatsen in Nederland (horend bij een nabijgelegen vliegveld) gingen samen duizenden mensen de straat op: Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven, Maastricht, Eelde en Zwolle (ivm Lelystad).
De actie was georganiseerd door Greenpeace en het LBBL (Landelijk Bewonersberaad Luchtvaart). Ons Eindhovense platform BVM2 is een van de oprichters van het LBBL.

In Eindhoven kwam men bijeen op het podium voor de Catharinakerk. Iedereen had zich rood uitgedost en Bernard Gerard had een indrukwekkend groot spandoek laten maken van 10 * 1,3 m . Het geheel werd door een Greenpeace-fotograaf vanuit de toren, op 25 m hoogte, vastgelegd (met dank aan de Catharinakerk dat dat mocht!).
Op de foto staan ruim 200 mensen.

Hagar Roijakkers (GrL) en Bernard Gerard, op de rug gezien

Naast het openingswoord en enkele praktische aanwijzingen werd er een kort woord gezegd door Klaas Kopinga namens BVM2, door Selçuk Akinci namens de BMF, door Jannie Visscher van de SP (de SP is ondersteunende organisatie van BVM2), en door Hagar Roijakkers van Groen Links (hierboven op de rug gezien naast Bernard Gerard die de megafoon vasthield).

Daarna werden er een stel foto’s gemaakt in een samenwerkingsregie tussen Willemieke Arts op de grond en het hogere wezen in de toren.

Toen was het afgelopen. Een echte flits-manifestatie!

Het landelijke actie-spandoek

Het persbericht van Greenpeace, met een overzicht van de acties in alle zes de steden, is Persbericht Greenpeace te vinden.

Milieuvoorzieningen tegen de-icing vloeistof op Eindhoven Airport ontbraken volledig

Al eerder is in deze kolommen gesproken over een incident op 22 maart 2018, waarbij de-icing vloeistof, die gebruikt wordt om (civiele) vliegtuigen op Eindhoven Airport ijsvrij te maken en te houden, via het riool de beek Ekkersrijt inliep. Dat water kwam terecht in wat verderop de Grote Beek heet. Die loopt door de waterpartij in de Achtse Barrier en die werd volledig zuurstofloos. Alle vissen dood, grote stank.

Voor de voorgeschiedenis zie Openbaar Ministerie onderzoekt glycol-lozing vliegveld en Glycoldumping door Eindhoven Airport (en ander spul…) .

Verloop van de beek Ekkersrijt. Na het passeren van de waterpartij in de Achtse Barrier komt bij in de Grote Beek uit en die stroomt langs Blixembosch naar De Dommel.

Naar aanleiding van het incident  heeft de Eindhovense SP technische vragen gesteld aan het College van B&W. Niet over het incident zelf, want daar vindt strafrechterlijk onderzoek naar plaats, maar naar hoe eigenlijk de reguliere vergunning in elkaar zit. Op die vragen is op 7 juni 2018 antwoord gekomen (voor de volledige tekst zie Technische vragen van de SP-fractie over de lozing van de-icing vloeistof_antwoord juni 2018).
De belangrijkste elementen uit het antwoord:

  • De vergunning dateert van 2003 en zat toen bij de provincie. Op 1 oktober 2010 is de vergunning, grotendeels ongewijzigd, overgedragen (bij de WABO) aan de gemeente Eindhoven. Die is dus sinds 2010 bevoegd gezag voor de milieuaspecten van de grondoperaties van het civiele vliegen.
    Het Ministerie van I&W is bevoegd gezag voor de Defensie-activiteiten zit, maar hoe die vergunning precies in elkaar zit, wist de gemeente niet.
  • De provincie dacht indertijd dat het de-icen geen milieugevolgen zou hebben, en heeft daarom geen eisen gesteld aan de chemische samenstelling en aan het weglopen van de-icing vloeistof in het riool. Die eisen worden nog steeds niet gesteld.
    Het de-icen gebeurt op een betonnen platform, maar dat was er toch al.
    Vloeistoffen die niet met water mengen en op het water drijven (bijvoorbeeld gemorste kerosine) worden met een olieafscheider verwijderd. Maar de stoffen in de de-icing vloeistof lossen goed op in water (anders zouden ze niet werken), en daar doet deze afscheider helemaal niets tegen. De de-icing vloeistof kon dus ongehinderd in het riool lopen, en daarna in de Ekkersrijt.
  • Toen het leed in de Achtse Barrier zich voordeed, is er in haast gereageerd. Het uitgaande riool van het vliegveld is met een ballon dichtgeknepen en de Ekkersrijt is tijdelijk afgedamd, waarna het vervuilde water met vrachtwagens is afgevoerd.
  • Er wordt niet gemeld of de afsluiting van het uitgaande riool een blijvend karakter heeft, en evenmin of er bij deze afsluiting een opslagbekken hoort.
  • Door het incident loopt er nu een procedure voor een nieuwe aanvraag, waarbij op basis van de huidige inzichten door de Omgevingsdienst wordt beoordeeld of er aanvullende technische maatregelen nodig zijn. De tekst suggereert dat er (nog) geen aanvraag van het vliegveld ligt.
  • B&W geven geen eigen ambities mee aan de Omgevingsdienst in de geest van “Wij willen dat afvalwater gerecycled wordt” of “wij willen dat er nooit meer de-icing vloeistof  in de Ekkersrijt terecht komt” . De Omgevingsdienst moet het zelf maar uitzoeken en dat betekent dat B&W aan de ambtenaren een politieke taak opleggen.
  • Het incident had op basis van de Wet Milieubeheer gemeld meten worden.
Tijdelijke dam in de Ekkersrijt

De gang van zaken versterkt de al bestaande indruk, dat Eindhoven Airport zich niet als een normale onderneming aan normale milieuregels hoeft te houden.

Voorlichtingsavond in het Novotel over Eindhoven Airport (14 mei 2018)

Bij de vorige informatiebijeenkomst over Eindhoven Airport (zie Voorlichtingsbijeenkomst op Eindhovens stadhuis over het vliegveld ) heeft (demissionair) wethouder Schreurs (D66) toegezegd dat er op een wat courantere tijd en dichter bij Meerhoven een voorlichtingsavond zou worden gegeven. Die belofte is ze nagekomen, en wel op 14 mei 2018 in het Novotel.

In de zaal zaten zo’n 50 a 60 boze en/of wantrouwige en/of bange mensen.

Zakelijk gezien was de belangrijkste vraag wat er tijdens het bestuurlijk overleg, dat onlangs plaatsgevonden heeft, gezegd is (ministerie van I&W en Defensie, provincie, Eindhoven, randgemeenten). Dat was snel bekeken. Men had kennis gemaakt, de respectievelijke posities zijn gedefinieerd, en men heeft in juni een vervolgafspraak staan. Over die respectievelijke posities kon nog niet wat gezegd worden.

De rest van de bijeenkomst (en die besloeg bijna alle tijd) werd door Schreurs gebruikt om met het publiek te communiceren. Daar deed ze haar best op en ze stond er minder ijzeren heinig in dan tot nu toe gebruik was in Eindhoven.
De economie was niet het enig doel  en niet groeien was ook een optie.
Als de van hogerhand opgelegde onderzoeken voor de van hogerhand opgelegde scenario’s (die uit het Decisio-rapport lijken te komen, zie Scenariostudie rekent met 100.000 vliegbewegingen op Eindhoven ) eenmaal uit zijn, worden die volledig inzichtelijk. Ze kunnen ook aangevuld worden met nieuwe onderzoeken, die vanuit de bespreking met de bevolking voortkomen.
Kortom, ze was van goede wil.

Maar haar politieke leven duurt niet lang meer en ze gaf nog al eens haar persoonlijke mening, dus wat er precies gaat gebeuren, moet blijken.

Wethouder Schreurs in gesprek met het publiek

Scenariostudie rekent met 100.000 vliegbewegingen op Eindhoven

De politieke context
In het kader van de kabinetsformatie (maar daaraan in de tijd voorafgaand) heeft het Ministerie van I&W in 2017 de effecten laten verkennen van verschillende beleidsalternatieven voor de ontwikkeling van de luchtvaart. Deze opdracht is gegund aan Decisio en SEO. Hun rapport “Verkennende MKBA beleidsalternatieven luchtvaart” is op 12 april 2018 gepubliceerd. Het rapport is te downloaden op www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2018/05/03/onderzoeken-feitenbasis-economie . Daar staat ook de Kamerbrief van de minister en enkele stukken over Schiphol.

Het is een bundel scenario-studies, waarin het zwaartepunt ligt op Schiphol, maar waarin ook Eindhoven en Lelystad een prominente plaats krijgen.
Bepaalde Decisio-scenario’s leiden op Eindhoven tot een aantal vliegbewegingen van 43000, 55.000 of 100.000 . Dat zijn precies de getallen die in de brief van de minister aan onze regio genoemd zijn. Het is niet onlogisch om te denken dat de Eindhovense groeicijfers direct uit de Decisio-scenario’s afkomstig zijn. Het groeicijfer 70.000, dat ook voorkwam in het ministeriele startdecreet, zal dan wel zijn omdat Eindhoven Airport – directeur Joost Meijs dat graag wilde (u vraagt, wij draaien).
Bewijs voor deze stelling is er niet, maar ik zou er zo mijn geld op durven inzetten.

In dit artikel concentreer ik mij op de gevolgen voor Eindhoven.

De vijf scenario’s voor Schiphol zijn er drie voor Eindhoven
Die zijn vooral onderscheidend waar het om Schiphol gaat, en niet altijd waar het om Eindhoven gaat. Daardoor bestaan er wat betreft het aantal vliegbewegingen in praktijk voor Eindhoven drie Decisio-scenario’s.

  • Het Nulalternatief en de Polderhub gaan er beide van uit, dat tot (Eindhoven) of tot en met (Schiphol) 2020 het Aldersakkoord geldt, en dat daarna het aantal vliegbewegingen mag toenemen op basis van de 50/50 regel, alleen voor geluid. Dat leidt op Eindhoven tot 55000 vliegbewegingen in 2030 (en verder groei daarna).
  • De Milieu-hub gaat er van uit dat er een milieuheffing wordt ingevoerd, en dat het aantal vliegbewegingen op Schiphol en Eindhoven niet verder mag stijgen dan de huidige limiet, en dat Lelystad niet ontwikkeld wordt. Eindhoven blijft dan vanaf 2020 op 43000 vliegbewegingen steken.
  • In de scenario’s Multi-luchthavenontwikkeling en Mega-hub komen er in Eindhoven op neer dat Eindhoven Airport mag groeien tot wat Decisio als de fysieke limiet ziet, nl 100.000 vliegbewegingen.

Let wel: het Nul-alternatief is de middelste variant!
Omdat vaak gerekend wordt ten opzichte van het Nul-alternatief, kan het gebeuren dat bij de Milieu-hub – staat en bij de multi-megascenario’s + , of omgekeerd. Men moet in alle tabellen even kijken of de beweringen absoluut zijn of relatief t.o.v. de Nul.

In een afbeelding, zie hierna (welke figuur overigens niet helemaal klopt want Eindhoven Airport zit al in 2020 aan de 43000).

Verloop van het aantal vliegbewegingen op EhvA in de diverse scenario’s

Aannames onder de scenario’s en kritiek daarop
Elk scenario beschrijft een soort fantasiewereld, die men probeert zoveel mogelijk te laten lijken op een echte wereld. Er zijn teveel aannames om hier allemaal te noemen. De meest essentiele:

  • Alles kan worden uitgedrukt in geld en het geld bepaalt de rangorde van wenselijkheid. Overwegingen van rechtvaardigheid en ethiek zijn niet meegenomen. Men is “objectief”.
  • Geld wordt opgeteld over de periode 2016 t/m 2115, met meestal een financiele techniek (Netto Contante Waarde) om ver weg liggende kosten en baten minder zwaar te laten meetellen (in technische termen: een disconto van 4,5%. Wil je een indruk van wat het gemiddeld per jaar kost, deel dan het NCW-bedrag door 22).
    Bedragen zijn inclusief BTW.
  • Er wordt gerekend met het hoge en het lage WLO-scenario van CBS en PBL (dat zijn algemeen geaccepteerde scenario’s). het hoge scenario betekent veel economische groei, veel bevolkingsgroei, veel vliegerij maar ook veel protest en een hoge koolstofprijs)
  • Er worden geen nieuwe startbanen aangelegd
  • Er wordt geen accijns en BTW geheven
  • Treinen spelen geen rol
  • Het klimaat zit er volgens deze aanname in:

    De realiteit van deze cijfers valt nog moeilijk te beoordelen. Overigens gelden ze alleen voor vluchten met begin- en eindpunt in de EU plus enkele andere staten.
    De volledige vliegafstand (enkele reis) telt.
  • De toxische emissies zitten er volgens deze aanname in:

    De scenario’s kennen geen expliciete PM2.5, ultrafijn stof en roet. Mogelijk zit ultrafijn stof er impliciet in, omdat gevormd kan worden uit zwavel- en stikstofoxiden die er wel in zitten.
  • Het geluid zit er slechts in via de waardedaling van bestaande woningen. Aangenomen wordt dat woningen binnen de 58dB(A) – contour met 8% in waarde dalen en woningen tussen de 48 en de 58 dB(A) = contour met 5% in waarde dalen. In Eindhoven gaat het om 8 resp. 72 woningen.
    De apart genoemde bepaling dat nachtvluchten 10* zo zwaar tellen doet vermoeden, dat het bij die 48 en 58dB(A) het Lden-begrip hier bewust niet genoemd is. In dat geval ontbreekt de straffactor 5 voor avondvluchten.

Overigens zegt Decisio zelf dat een en ander niet al te precies is, en dat de geluidsaspecten niet voldoen aan eisen die aan MER-berekeningen gesteld worden.
In deze logica telt het geluid als nadeel-factor dus praktisch niet mee: huurders hebben in dit systeem geen in geld uit te drukken nadeel, recreanten op Aquabest niet, gemeenten die geen grond meer kunnen verkopen niet, extra hartklachten niet, lagere productiviteit op scholen niet, etc. Op deze wijze kan men inderdaad de externe effecten wel gering houden.

Hierop komt Decisio uit:

  • De baten worden in sterke mate bepaald door reis(tijd)kosten, die vermeden kunnen worden als men op Schiphol (en Eindhoven etc) onbeperkt mag vliegen. Anders zou je naar Brussel moeten of zo.

Dat men voor een weekendje Bali €51,48 per uur aan welvaart wint omdat men niet met de auto naar Brussel hoeft omdat je op Schiphol ongelimiteerd kunt vliegen, is geen waardevrij statement, maar een politieke keuze. Men kan politiek ook vinden dat dat maar €30 of  €0 of -€10 waard is.

Het totaalplaatje ziet er als volgt uit (boven in het hoge, onder in het lage WLO-scenario):

De tabellen worden dus gedomineerd door wat men politiek een uur reistijd waard vindt, en andersom door een onderschatting van de externe kosten.
(De PM-post toerisme valt overigens voor Eindhoven negatief uit, omdat hier veel meer uitgaand toerisme is dan ingaand toerisme. )

Voor een eerder artikel, zie Sterfteschattingen door luchtverontreiniging luchtvaart  .

Twee moties over Eindhoven Airport in PS

Bij de behandeling van de Perspectiefnota in de provincie op 20 april 2018 (zeg maar de Voorjaarsnota, oftewel het begin van de jaarlijkse begrotingsprocedure) zijn twee moties over Eindhoven Airport ingediend en aangenomen.

De eerste kijkt terug op de autoritaire wijze waarop het Ministerie de procedure tot nu toe opgezet heeft, en denkt negatief terug aan de Alderstafel zaliger gedachtenis, en wil “een gedegen procesvoorstel waarin de maatschappelijek discussie (inclusief randgemeenten) over de ontwikkelingen van Eindhoven Airport na 2020 gevoerd kan worden, waarbij brede betrokkenheid uitgangspunt is” en verzoeken Gedeputeerde Staten (GS, zeg maar de wethouders van de provincie) “om hiertoe met een gedegen procesvoorstel te komen.”
De motie is ingediend door PvdA, SP, Groen LInks, Lokaal Brabant en het CDA.
Hier de tekst –> PS_20april2018_motie 64 .

De tweede constateert dat CE Delft berekend heeft dat als er in 2019 43000 vliegbewegingen geweest zijn, dat goed is geweest voor 630.000 ton CO2 – uitstoot, dat de provincie minder CO2-uitstoot wil en voor bijna een kwart aandeelhouder is in Eindhoven Airport, en wil dat het College van GS gaat uitdragen dat “de CO2-uitstoot een zeer relevante factor is in de belsuitvorming over de toekomst van Eindhoven Airport“.
De motie is ingediend door PvdA, SP, Groen LInks, Lokaal Brabant en het CDA.
Hier de tekst –> PS_20april2018_motie 65 .

 

Openbaar Ministerie onderzoekt glycol-lozing vliegveld

Er komt een onafhankelijk onderzoek door het Openbaar Ministerie, uitgevoerd door de politie Oost-Brabant team milieu.” Dat is een van de passages in het antwoord dat Waterschap De Dommel geeft in antwoord op de brief, die Bernard Gerard namens het Beraad Vlieghinder Moet Minder (BVM2) op 2 april 2018 aan het Waterschap gestuurd heeft. “Dit soort onderzoeken richten zich overigens op mogelijke verwijtbaarheid, niet op de schade die is aangericht aan het waterleven” aldus het Waterschap.

De eerdere brief zelf is te lezen in het eerdere artikel, dat op deze site over de glycollozingen gepubliceerd is (zie Glycoldumping door Eindhoven Airport ).
Het volledige antwoord van het Waterschap is hier –> antwoord Waterschap op glycolbrief_23april2018.docx te lezen.

Het Waterschap geeft slechts antwoord op vragen, die betrekking hebben op het oppervlaktewater. Vragen over de samenstelling van de gebruikte mengsels en over voorzieningen op het terrein moeten, zegt het Waterschap, niet aan hem gesteld worden. Het waterschap is geen bevoegd gezag op het vliegveldterrein.

Ook binnen de grenzen van zijn jurisdictie echter is de beantwoording door het Waterschap niet helemaal volledig.

Zo zegt het Waterschap “Aangezien glycol biologisch goed afbreekbaar is, is de stof (en daarmee de intrinsieke giftigheid) uit het water verdwenen.”. Dit is een enigszins ontwijkend antwoord, want het Waterschap maakt hier geen onderscheid tussen het giftige ethyleenglycol (“anti-vries) en het niet of veel minder giftige propyleenglycol. Ook blijft de vraag onbeantwoord of de intrinsieke giftigheid van ethyleenglycol (“anti-vries”) een probleem is geweest voordat die stof biologisch afgebroken was.
De woordkeus suggereert dat het intrinsiek giftige ethyleenglycol in de sloot terecht gekomen is, zonder dat met zoveel woorden te zeggen.

Over het beekdal van de Ekkersrijt-Grote Beek zegt het Waterschap niet veel nieuws. Er staat in wat je kunt verwachten.

tolyltriazole

Het Waterschap geeft aan dat het de waterkwaliteit blijft monitoren, behalve op glycol ook op triazolen. Dat is een groep stoffen die soms als additief aan de-icing mengsels wordt toegevoegd. Dit lijkt een erkenning van de vraagtekens die men bij deze groep stoffen kan plaatsen.
Tolyltriazole is niet panisch gevaarlijk, maar ook niet onschuldig. Het voert te ver om daar uitgebreid op in te gaan, maar wie dat zelf wil doen, kan kijken op www.chemicalbook.com/ChemicalProductProperty_EN_CB2492203.htm .
Er wordt hier overigens slechts gezegd, op gezag van Internet, dat er de-icing mengsels zijn waarin deze stof voorkomt – er wordt niet gezegd dat de stof in het specifieke mengsel zat dat op Eindhoven Airport gebruikt is.

“Tri-azolen” zoals het Waterschap zelf zegt (dus zonder tolyl- erbij) zijn een grotere groep van verbindingen waarvan het tolylazole er één is. Veel triazolen worden als bestrijdingsmiddel tegen schimmels gebruikt. Daartegen zijn sommige schimmels inmiddels immuun geworden. Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Triazool .

Het is niet precies duidelijk wat het Waterschap hier monitort.

Misschien doet het bevoegd gezag er goed aan om eens te kijken wat er van de vergunning wel en niet in de gebruikte mengsels mag zitten.

 

Kabinet, weeg milieu volledig mee in uitbreidingsplannen luchtvaart

Een aantal organisaties in den lande proberen momenteel om tot een gezamenlijke bundeling van krachten te komen. Het gaat om organisaties van omwonenden, landelijke milieuverenigingen en betrokken academici.

Onderstaande oproep moet in dit licht bezien worden. Ook BVM2 heeft deze brief ondertekend.

Op dit moment loopt er geen MER-procedure rond Eindhoven Airport/vliegbasis Eindhoven. Het is niet duidelijk of die er zal komen.
Maar BVM2 wil nu al vast afbakenen dat in alle MER-procedures rond luchthavens de volledige breedte van de milieu- en klimaatimpact moet worden meegenomen.

Hal van Eindhoven Airport
  •  –  –  –  –  –  –  –  –

Gezamenlijke oproep:
Kabinet, weeg milieu volledig mee in uitbreidingsplannen luchtvaart

Wij, wetenschappers, milieu- en gezondheidsorganisaties, juristen, omwonenden en bezorgde burgers, roepen het kabinet op om de volledige milieu-impact te laten doorrekenen in de milieueffectrapportages die worden uitgevoerd voor de uitbreidingsplannen voor alle luchthavens, te beginnen bij Lelystad. 

Het lijkt zo logisch. Een Milieueffectrapportage (MER) brengt de gevolgen van plannen voor het milieu in kaart. Daarmee kunnen overheden een weloverwogen beslissing nemen om het project wel, niet of in gewijzigde vorm door te laten gaan. In Nederland is een MER dan ook verplicht voor de uitbreiding van Schiphol, voor toekomstig vliegveld Lelystad én voor de uitbreiding van andere Nederlandse luchthavens.

Maar de werkelijkheid blijkt anders: in de milieueffectrapportages voor deze plannen wordt slechts een heel klein stukje van de milieu-impact meegenomen. De rekenaars kijken met name naar geluidsoverlast. De totale klimaat- en gezondheidsschade van de luchtvaartemissies worden niet berekend en kunnen daardoor niet goed worden meegewogen in de beslissing over uitbreiding van de luchtvaart.

Meest in het oog springt de onvolledige berekening van de klimaatschade. Zo’n 90% van de uitstoot van broeikasgassen blijft buiten de berekening. De MER berekent alleen de CO2-uitstoot die wordt veroorzaakt op de luchthaven en bij starten en landen. De uitstoot tijdens de rest van de vlucht wordt niet meegerekend, terwijl die juist de meeste klimaatschade veroorzaakt. Daardoor geven de rapportages nauwelijks inzicht in de klimaatimpact van de groeiende luchtvaart in Nederland. Dit terwijl de klimaatschade van de vluchten vanaf Nederlandse luchthavens nu al 17 Mton CO2 per jaar bedraagt: vrijwel evenveel als alle Nederlandse auto’s jaarlijks samen uitstoten.

Ook de concentraties ultrafijnstof worden in de MER niet gerapporteerd. Echter, onderzoek van TNO laat een hogere concentratie ultrafijnstof zien rondom 555.000 woningen bij Schiphol, veroorzaakt door de luchtvaart. Gezondheidswetenschappers geven aan dat juist ultrafijnstof bijzonder schadelijk kan zijn: de deeltjes kunnen diep in de longen, bloedbaan, het hart en de hersenen terechtkomen. Als de mogelijke gezondheidsschade niet helder terug te vinden is in de milieueffectrapportages, is ook niet duidelijk welke risico’s omwonenden van een luchthaven lopen.

De komende maanden en jaren wordt besloten over de toekomst van de luchtvaart: mogen de luchthavens verder groeien? Welke voorwaarden gelden er voor de vluchten? En welke maatregelen moeten en kunnen partijen nemen om de geluidshinder, veiligheidsrisico’s, gezondheidsschade van (ultra)fijnstof en klimaatschade te verminderen? Allemaal beslissingen die om een weloverwogen afweging vragen, met alle feiten op tafel.

Vandaar onze oproep: Kabinet, laat de volledige milieu-impact van de luchtvaartplannen doorrekenen, te beginnen bij de MER Lelystad. Dus neem de volledige klimaatimpact en gezondheidsschade mee. Alleen zo kan er een goed debat en weloverwogen politiek besluit van de voor- en de nadelen van de luchtvaartplannen plaatsvinden.

Was getekend,

Natuur & Milieu
Greenpeace
Het Groene Brein
Longfonds
Milieudefensie
MVO Nederland
Natuur en Milieufederatie Noord-Holland
De Natuur en Milieufederaties
Natuurmonumenten
Stichting Geen Uitbreiding Vliegveld Beek
Stichting HoogOverijssel en Actiegroep HoogOverijssel
Stichting Red de Veluwe
Urgenda
Werkgroep Toekomst Luchtvaart
Bewoners Omgeving Schiphol
Bewoners tegen Vliegtuigoverlast Rotterdam
Beraad Vlieghinder Moet Minder Eindhoven
Dr. ir. Niels Agatz,  universitair hoofddocent transport en logistiek, Erasmus Universiteit Rotterdam
Prof. Dr. Chris Backes, hoogleraar Omgevingsrecht Universiteit Utrecht
Prof. Dr. Kees Bastmeijer, hoogleraar Tilburg Law School
Mr. Phon van den Biesen, advocaat bij Van den Biesen Kloostra Advocaten
Mr. Roger Cox, advocaat bij Paulussen Advocaten
Prof. Mr. Dr. Leo Damen, emeritus hoogleraar Bestuursrecht Rijksuniversiteit Groningen
Mr. Bondine Kloostra, advocaat bij Van den Biesen Kloostra Advocaten
Prof. Dr. Bert van Wee, TU Delft transportbeleid
Dr. Ing. Paul Peeters, NHTV internationaal hoger onderwijs Breda