Weblog Bernard Gerard – Page 83 – Milieu en duurzaamheid, wetenschap, politiek, actie

Kabinet gaat in beroep tegen het Urgenda-vonnis (update)

Het kabinet stond voor de vraag of het in beroep moet gaan tegen het opmerkelijke Urgenda-vonnis (zie ook Urgenda wint klimaatzaak voor beter Nederlands klimaatbeleid ). Dat besluit moest voor 24 september genomen worden. De Tweede Kamer praat er in december (dus achteraf) over.

Er was een petitie geopend om het kabinet ertoe te bewegen om niet in beroep te gaan. Ik had mijn lezers opgeroepen aan de petitie deel te nemen, waarin het kabinet ontraden werd in beroep te gaan, in de hoop dat deze actie nog een of twee weken mee zou kunnen helpen.
Inmiddels heeft het kabinet besloten in beroep te gaan (stond in het Eindhovens Dagblad van 1 sept 2015). Geheel onverwacht is dit bepaald niet.

Ik laat deze bijdrage staan omdat er ook andere informatie in staat.

De brief aan en van Samson
Daarnaast liepen er ook andere acties, o.a. om brieven te schrijven naar politici. Ik heb zelf via Milieudefensie en Earth Alarm een brief gestuurd naar Diederik Samson (ooit groot geworden bij Greenpeace).
Ik heb ook een brief teruggekregen van Samson. Het is een beetje een rare brief. Er staan veel mooie woorden in. Er kan van alles en er zal van alles en er moet van alles, maar er staat niet in wat de PvdA-ministers in het kabinet voor standpunt gaan innemen. Idem wat de PvdA in de Tweede Kamer gaat zeggen.
Een dag later bleek dat staatssecretaris Mansveld gewoon vóór het hoger beroep was.
Verder zegt Samson dat hij als politicus niet gaat over juridische kwesties – terwijl deze kwestie nu net juridisch geworden is omdat de politiek het liet afweten.
Tenslotte zegt Samson “dat wie de uitspraak van de rechter volgt, de totale Nederlandse klimaatinspanning maar met minder dan 1% vergroot”. Dat is een zeer vreemde uitspraak die ik ook na enige keren herlezen niet snap. De rechter zegt toch echt dat “De staat in 2020 een 25% lagere CO2 – uitstoot bereikt moet hebben.” ??

Plaatje presentatie Energy Days TU in juni 2014 door Petersen

29 wetenschappers steunen de oproep
Ook een select gezelschap van 29 bekende wetenschappers heeft op 19 aug 2015 een zeer duidelijke brief naar het kabinet gestuurd om niet in beroep te gaan. Onder hen de Delftse prof. Kornelis Blok, wiens boek ik gebruikt heb voor mijn module Energy Analysis aan de Open Universiteit. Zie brief-wetenschappers-aan-Rutte-over-klimaatbeleid_20150819 .
Ze leggen uit dat er grote gevaren dreigen en dat de wereldgemeenschap vanaf 2015 in totaal nog ongeveer 860 Gton CO2 mag uitstoten. Het gezelschap legt uit dat de opgelegde 25% CO2 – reductie te halen is. Ze noemen zeven maatregelen:
1)         verbeteren van de energie-efficiency in de gebouwde omgeving. Dit betaalt zichzelf voor minstens een dele terug.
2)         snelle en intensieve uitvoering van de Warmtevisie van Kamp. Dit kan ook voordelen hebben voor de woonlasten. Zie De Warmtebrief van Kamp .
3)         versnelde implementatie van mestvergisting, die in 2020 zo’n 2 miljard m3 aardgas kan opleveren (goed voor ca 63PJ), en die tevens methaan uit de lucht houdt (zie ook Nut en risico’s van covergisting ).
4)         extra inzet op materiaalrecycling, waardoor over de hele productieketen gerekend minder CO2 nodig is.
5)         een efficiencyprogramma in de industrie, waarin bijv.
verouderde pompen en elektromotoren versneld gemoderniseerd worden (wat ook helpt voor de concurrentiepositie)
6)         het actief betrekken van de samenleving om tot andere leefstijlen en een ander energiegedrag te komen
7)         normen voor de elektriciteitsproductie opleggen, leidend tot een koolstofarmere brandstofmix. Zie afbeelding hieronder.

De brandstofmix voor de elektriciteitsproductie door de jaren heen (Compendium voor de Leefomgeving)

Wie bovenstaande grafiek in cijfertjes zil bekijken, zie –> brandstofmix elektriciteitsproductie door de jaren heen

Geen bolletjesslikkers op Eindhoven Airport (update 1 sept 2015) en de Dreamliner

Arke wilde met de Dreamliner van Eindhoven Airport vanaf november 2015 twee maal per week rechtstreeks gaan vliegen op de Antillen. Voor Eindhoven Airport zou dat de eerste transatlantische verbinding zijn.

Het zei op de eerste plaats al wat dat dit bericht nu naar buiten komt, terwijl de besprekingen aan de Alderstafel in een zeer gevoelig stadium waren. Dat illustreert weer eens de werkelijke gang van zaken: vliegveld-
directeur Joost Meijs kent maar één gelijk, namelijk dat van hemzelf (bij voorkeur 120%), en aan de rest veegt hij zijn kont af.

Hier beet echter Joost Meijs in de hand die hem voedt. Ambtenaren van de ministeries van Veiligheid en Justitie, Financien en Infrastructuur en Milieu willen dat het kabinet dit voornemen gaat verhinderen. Het was niet de bedoeling dat dit interne ambtelijke oordeel uitlekte, maar dat is via Nieuwsuur toch gebeurd.
Het punt is dat er straks ook in Eindhoven op bolletjesslikkers gecontroleerd moet worden. Dat kost een hoop mankracht en geld, en de faciliteiten zijn er, hoe dan ook, nog niet in november. Gezien vanuit het perspectief van een arme Zuid-Amerikaan doet het vliegtuig zijn naam eer aan.

In de Eindhovense gemeenteraad hebben PvdA, Groen Links, SP en BBL een motie ingediend, waarin het College van B&W de opdracht krijgt te voorkomen dat de groei van Eindhoven Airport op deze manier vorm krijgt.
De motie is uiteindelijk niet in stemming gebracht, omdat burgemeester Van Gijzel (normaliter een echte vliegveldfanaat) zei dat hij niet de mogelijkheden had om hem uit te voeren. Hij zou het gevoelen in de motie wel doorgeven aan de minister. Van Gijzel zag de Antillenvluchten zelf ook niet zitten. Hij zag het belang voor Brainport niet en vond daarom de vluchten ‘niet prioritair’.

Op 1 september 2015 meldde het Eindhovens Dagblad dat de bolletjesvluchten toch niet doorgaan. Men zou het vliegveld voor de controle zo ongeveer op zijn kop moeten zetten en dat loont niet voor die paar vluchten per week.

Overigens is op zichzelf een Dreamliner een mooi nieuw vliegtuig. Het is een wide body (en hoort daarom niet op Eindhoven Airport), maar dat gezegd zijnde: het vliegtuig is 20% zuiniger dan zijn concurrenten en zo op het oog twee ACI-klassen stiller (maar ik heb nog geen definitieve ACI-aanduiding kunnen vinden) – dit alles althans volgens de reclame.
Narita Airport (Tokyo) classificeert hem als A.
Het type bewijst dat vliegtuigen door moderne techniek èn stiller èn zuiniger kunnen worden.

Laat Joost Meijs op dat gebied maar eens eisen gaan stellen.

Verklaring belangenorganisaties omwonenden vliegveld over Aldersadvies

Midden in de vakantie is het Alders-advies over de toekomst van Eindhoven Airport uitgebracht.

Dit advies kon niet rekenen op de instemming van de gemaanten rond het vliegveld (met uitzondering van Eindhoven), van de Belangenvereniging Omwonenden Welschap (BOW) en de Brabantse Milieu
Federatie (BMF).
Vanwege dit ontbreken van regionaal draagvlak heeft de Staatssecretaris aan Alders verzocht nogmaals een ultieme poging te wagen om de par-
tijen op één lijn te krijgen. Deze pogingen zijn nu gaande.

De belangenorganisaties hebben, om hun positie duidelijk vast te stellen, een verklaring uitgebracht in de vorm van een Open Brief aan de gemeenteraden en Colleges van B&W van de gemeenten rond het vliegveld, en aan Provinciale en Gedeputeerde Staten. Deze Open Brief staat hieronder in groen afgedrukt.

Mijn handtekening staat er onder omdat ik secretaris van het Platform De 10 Geboden voor Eindhoven Airport ben.

————-

Open brief aan de raadsleden van de regiogemeenten

Geachte raadsleden,

Zoals u waarschijnlijk al heeft vernomen is door de heer Alders onlangs een advies aan de Staatssecretaris uitgebracht over de tweede fase van de groei van Eindhoven Airport. Los van de 15.000 extra vluchten maakt dit advies het mogelijk dat in het zomerseizoen elke nacht 6 vluchten na 23.00 uur zullen landen en dat het hele jaar door op de zaterdagen en de zondagen tussen 07.00 en 08.00 uur in de ochtend 8 toestellen zullen opstijgen. Verder houdt het advies nauwelijks rekening met de alarmerende uitkomsten van de twee GGD onderzoeken, in die zin dat geen enkele serieuze poging gedaan wordt de toename van het aantal (ernstig) gehinderden en slaapgestoorden te verminderen door het ontzien van de randen van de nacht en het via aanpassing van het groeitempo geleidelijk omschakelen naar stillere vliegtuigen. De 1^e en 2^e rings regiogemeenten, de BOW en de BMF kunnen een dergelijke ontwikkeling niet voor hun verantwoording nemen. Daarom hebben zij in de laatste fase van het overleg een eindbod gedaan dat de volgende elementen bevat:

Het aantal landingen na 23.00 blijft beperkt tot 3 (het aantal op historische basis uitgegeven slots, dat in 2013 en 2014 voldoende bleek voor een gezonde exploitatie van Eindhoven Airport).
De zaterdag wordt beschouwd als een ‘doordeweekse’ dag, maar op de zondag mogen voor 08.00 uur geen vliegbewegingen op Eindhoven Airport plaatsvinden (dit is exact het gemiddelde van enerzijds de situatie in 2013 en 2014, waar zowel op de zaterdag en de zondag geen vliegbewegingen voor 08.00 waren toegestaan en anderzijds de wens van Eindhoven Airport om beide weekenddagen als normale werkdagen te beschouwen).
De groei van het aantal vliegbewegingen wordt verlaagd tot een maximum van 2000 per jaar (in plaats van de geplande 3500), waardoor er meer tijd is om geschikte maatregelen te nemen voor het terugdringen van de hinder door bijvoorbeeld het inzetten van stillere vliegtuigen, waarvan nu de eerste door verschillende luchtvaartmaatschappijen besteld gaan worden.

Dit eindbod is tijdens de laatste bijeenkomst van de Alderstafel resoluut ter zijde geschoven. Het heeft niet geleid tot aanpassingen van het Advies van de heer Alders aan de Staatssecretaris, met als argumentatie dat verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat anders de businesscase van Eindhoven Airport niet zou kunnen worden uitgevoerd. In dit verband willen we volstaan met de opmerking dat in het eindadvies selectief geshopt is in de onderzoeksresultaten, sommige onderzoeken gewoonweg zijn weggelaten en dat van de kanttekeningen die aan de Alderstafel zijn geplaatst bij diverse resultaten van de uitgevoerde onderzoeken in het advies niets is terug te vinden. Daarnaast wordt er veel beweerd als zijnde noodzakelijk vanuit de “businesscase” van zowel Eindhoven Airport als de betrokken luchtvaartmaatschappijen, maar deze beweringen worden nergens navolgbaar inzichtelijk gemaakt of met cijfers onderbouwd. De verwijtende toonzetting van het Aldersadvies naar de omgevingspartijen is in dit licht dan ook ronduit ongepast.

Omdat een regionaal draagvlak voor het Aldersadvies ontbreekt, heeft de Staatssecretaris aan de heer Alders verzocht nog een ultieme poging te wagen om de verschillende partijen op een lijn te krijgen. Naar onze mening mag dit niet betekenen dat nu het hierboven genoemde eindbod van de regiogemeenten, de BOW en de BMF zodanig wordt afgezwakt, dat het uitgangspunt hievan – het terugdringen van het aantal (ernstig) gehinderden en slaapgestoorden – wordt ondergraven. We constateren dat het standpunt van Eindhoven Aiport in de afgelopen periode van onderhandelen nauwelijks getuigt van begrip voor het belang van hinderbeheersing voor de omgeving, terwijl in het eindbod van de bovengenoemde partijen al verregaand met de (economische) belangen van Eindhoven Airport rekening is gehouden, zeker gelet op het in moties e.d. neergelegde standpunt van de respectievelijke achterbannen.

We zijn er van overtuigd dat uw vertegenwoordigers aan de Alderstafel uw en onze belangen zo goed mogelijk proberen te behartigen, ondanks de grote druk die op hen wordt uitgeoefend om alsnog verder mee te buigen. Wij willen u oproepen hen daarbij waar mogelijk te steunen; onze steun hebben zij in elk geval.

30 augustus 2015,

De 10gebodenvoorEA, mede namens de BOW, de BMF en GvnE.

Correspondentie:
Bernard Gerard
040-2454879
bjmgerard@gmail.com
www.bjmgerard.nl

Het zou helpen als er minder onzin verteld werd over energie

Ik erger mij met regelmaat aan wetenschappelijke onzin. Ik vind dat de belangen van milieu, klimaat en energie conform de wetenschap verteld moet worden. Bij te veel linkse mensen en milieuactivisten overheerst het primaat van de goede bedoeling boven een verstandelijke berekening van de uitkomst. Ik zou willen dat gevoel en verstand vaker in evenwicht waren.

Columnist Christiaan Weijts schreef in de NRC “Een zonnepaneel op elk dak maakt aardgas onnodig”. Deze bewering is klinkklare onzin en dat weet iedereen, die er ooit, al is het maar de meest rudimentaire, schatting op losgelaten heeft.
Ik heb dat jaren geleden al gedaan voor het toenmalige SP-Tweede Kamerlid Paulus Jansen. Eigenlijk het enige probleem is schatten hoe-
veel dak Nederland heeft. Ik kwam toen op grof geschat 500 km2 aan woningen alleen. Dit op basis van het aantal eengezinswoningen en flats van het CBS en een schatting van mijn eigen (tamelijk gemiddeld) dak. Let wel: dat is bruto. Ik moest in die tijd wat gokken en prikte netto op een kwart van bruto. Bij een jaargemiddelde opbrengst van de huidige zonnepanelen van 16W/m2 zou het volleggen van alle Nederlandse
woningdaken dus jaargemiddeld 2GW opleveren. Alleen al het gasverbruik van huishoudens is vijf maal groter (10,5GW jaargemiddeld).
Het binnenlands verbruik van alle energie in Nederland is ca 3260PJ per jaar. Als je dat rücksichtlos middelt over een jaar, is Nederland 103GW. Dus alle daken volzetten met zonnepanelen in Nederland levert jaargemiddeld 2% op van alle energie. Omdat de elektriciteit ongeveer 13% van alle energie is, is deze hoeveelheid als fractie van de elektriciteit ongeveer eenzesde. Het is goed dit verschil bij het lezen van artikelen over duurzame energie even in gedachten te houden.
Gelukkig werd Weijts door de fact checkers van zijn eigen krant gecorrigeerd. Het statistisch materiaal is tegenwoordig beter. De fact checkers gebruikten een databank van NLExtract, een open sourceproject op
basis van het kadaster, en kwamen tot een totaal dakoppervlak in
Nederland op 1242 km2 (weer bruto). Dat is inclusief schuurtjes, nutsgebouwen, bedrijven etc. Dat geeft op basis van de huidige technologie jaargemiddeld zo’n 20GW op – bruto.
Ingenieursbureau DNV noemt jaargemiddeld netto ongeveer 4,2GW op woningen en 6,8GW, als je ook bedrijven en openbare gebouwen meetelt. De Zonatlas zit ongeveer gelijk met DNV.
Sungevity, de onderneming die dit soort werk feitelijk met de meest geavanceerde satelliet- en LIDAR-metingen en microklimaatkennis uitvoert, komt lager uit, netto op woningdaken ongeveer op 1,7GW jaargemiddeld uit (zie Sungevity-wees realistisch over zonne-energie ). Mijn ruwe schatting was dus achteraf nog niet eens zo’n slechte gok.

Desgevraagd zegt Weijts (geciteerd in de NRC) “Ik heb het niet uit-
gerekend, het was een soort dichterlijke vrijheid.”. Hij kletste dus opzettelijk uit zijn nek.
Met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig.

Zonnepanelen op het dak van hotel Reiterhof Zierow aan de Oostzee (vakantie 2015). OP de grond onze fietsen.

Ook de door mij overigens zeer gewaardeerde website van de professionals-organisatie ENSOC (https://www.ensoc.nl/) maakte op 20 augustus 2015 een uitglijder in een kop “Nederland kan CO2-doel halen met energiebesparing”.
Bedoeld werd vóór 2020 en dat zou beweerd zijn door 28 wetenschappers in een brief aan Rutte. Die wetenschappers vonden dat het kabinet niet in beroep moest gaan tegen het Urgenda-vonnis, iets waar ze helemaal gelijk in hadden. Ik ben mede-eiser, dus die mening ligt voor de hand ( zie Urgenda wint klimaatzaak voor beter Nederlands klimaatbeleid ).
Alleen hadden die 29 wetenschappers (er zat een telfout in) dat helemaal niet gezegd. Uit de rest van het artikel en nog meer uit de brief zelf bleek, in afwijking van de kop, dat de wetenschappers zeven maatregelen genoemd hadden, waaronder geen kleine. De energiebesparing in de gebouwde omgeving is er daarvan slechts één.
Ik kom op deze brief apart terug. Ik blijf lezing van de site van ENSOC aanbevelen.

Het probleem met dit soort bagatelliserende onzin is dat mensen gaan denken dat de minst populaire maatregelen wel uit- of afgesteld kunnen worden. Waarom nog windmolens plaatsen of mest gaan vergisten als het helemaal niet nodig is? Het staat toch in de krant dat je er met zonnepanelen op daken komt?

Terwijl de werkelijkheid helemaal niet zo aangenaam is, maar wel onvermijdelijk. Het is èn wind èn zon èn biomassa èn centrale warmte-
levering. Meer smaken heb je niet, als je geen kernenergie wil. Tenminste, geen smaken die kwantitatief binnen Nederland zoden aan de dijk zetten.

Mogelijk verband tussen luchtvervuiling en beroertes

De Journal of Exposure Science and Environmental Epidemiology (JES, vallend onder Nature) heeft op 1 april 2015 een onderzoek gepubliceerd naar het verband tussen luchtvervuiling en beroertes. Het onderzoek is gedaan door tussen 1992 tot 2004 22,587 individuen uit Stockholm te selecteren en die te volgen tot 2011.

Een toename van 20 μg/m³ NO2 betekende dat de kans op een beroerte 16% groter was. Het onzekerheidsinterval is echter zo groot, dat deze uitkomst niet significant is (dat loopt van -17 tot + 61%).
Voor PM10 leidde een toename van 10 μg/m³ tot 14% meer risico, ook hier niet statistisch significant (het interval liep van -32 tot + 90%).

Dit soort effecten blijken pas in beeld te komen als je heel nauwkeurig kijkt en naar grote groepen. Het zou goed zijn een dergelijk onderzoek in Nederland te herhalen met geavanceerde blootstellingsberekeningen en nog grotere groepen dan die in Stockholm.

De abstract is hier–> Luchtkwaliteit en beroertes_Stockholm_JES2015 te lezen.

De volledige tekst is te vinden op http://www.nature.com/jes/journal/v25/n5/full/jes201522a.html?WT.ec_id=JES-201509&spMailingID=49351578&spUserID=MTA5MzYxNTMwNzAzS0&spJobID=742955071&spReportId=NzQyOTU1MDcxS0

Voor een interpretatie op basis va Eindhoven zie op deze site Reusachtig Nederlands onderzoek naar luchtvervuiling en sterfte

Gezondheidseffecten van NO2-concentraties op het werk- of schooladres en onderweg

De Journal of Exposure Science en Environmental Epidemiology (JES, vallend onder Nature) schreef op 10 december 2014 over gezondheidseffecten van luchtvervuiling, als je ook buitenluchtconcentraties op het adres van je school of werkplek meetelt en wat je onderweg op doet. Dit op basis van onderzoek in Basel (een grote stad in Zwitserland).

Meestal kijken epidemiologische studies (i.v.m. luchtkwaliteit) alleen naar het verband tussen het woonadres en gezondheidseffecten. Op deze site is daarvan onder Reusachtig Nederlands onderzoek naar luchtvervuiling en sterfte een goed voorbeeld te vinden.

Het artikel in JES zegt voor het effect van de stof NO2 dat als men op
relevante tijden ook het adres van werk of school inbouwt, dat tot 12% hogere effecten leidt (spreiding 11-14%). Blijkbaar liggen werk en school systematisch op vuilere plekken.

Als je ook het effect van het woon-werk of woon-schoolverkeer meeneemt, komt daar voor de bevolking als geheel nog 3,2% bij, maar dat bedrag is gespreid tussen 0,1 – 13,5%. Voor een specifieke doelgroep die tussen Basel-stad en Basel-platteland was dat percentage 4% met een veel kleinere spreiding van 4 a 5%.

Het onderzoek is te vinden op http://www.nature.com/jes/journal/v25/n5/full/jes201483a.html?WT.ec_id=JES-201509&spMailingID=49351578&spUserID=MTA5MzYxNTMwNzAzS0&spJobID=742955071&spReportId=NzQyOTU1MDcxS0 .

De abstract is hier –> gezondheidsaffecten van woon-werkverkeer ivm luchtkwaliteit_Basel te lezen.

In GMO-discussies heet iets te gauw een feit en is er te gauw paniek – een case study

Een case study
Ik heb een discussie lopen met mijn gewaardeerde kennis Alexander over Genetisch geModificeerde Organismen (GMO’s). Dat heeft op deze website al tot een omvangrijk artikel geleid (Genetische Modificatie is normale techniek). Alexander is anti-GMO activist, ik niet.
Ik vind dat het genetisch modificeren van organismen een normale
zakelijke beoordeling verdient, die erin kan uitmonden dat deze technieken in de vaste toolbox van de genetica worden opgenomen. De noden in deze wereld zijn zo groot dat iemand een heel goed verhaal moet hebben om nieuwe ideeën al bij voorbaat categorisch uit te sluiten. Zo’n goed verhaal ben ik tot nu toe niet over GMO’s tegengekomen. Als je de originele bronnen (onvervormd door talloze versterkingsloops over het Internet) analyseert, is het algemene patroon dat deelaspecten te vaak worden opgeblazen tot algemeen geldende waarheden. Met sommige van die deelaspecten ben ik ook niet blij, zoals het rondspuiten met Roundup, het patentrecht op levende organismen en de bedrijfspolitiek van Monsanto en verwante ondernemingen.

In de discussie legt Alexander mij met enige regelmaat nieuwe studies voor. Zo kreeg ik van hem toegestuurd het artikel Do GMOs Accumulate Formaldehyde and Disrupt Molecular Systems Equilibria? Systems Biology May Provide Answers. Dat staat in Agricultural Sciences van juli 2015 (zie http://www.scirp.org/journal/PaperInformation.aspx?PaperID=57871#.VaQQsbX4fQR ). Daarmee zou vast staan dat in GMO-
sojabonen accumulatie van het giftige formaldehyde optreedt en dat de plant bijna geen glutathion meer maakt. En dit ‘feit’ gaat het rondzingcircuit op Internet in.

Ik wou dat wel eens zien, dus het artikel gedownload. Het leek me een goede case study.
Waar het echt biochemisch wordt, kan ik het niet meer beoordelen, maar het verhaal begint met enkele belangrijke methodologische kenmerken.
1) De studie baseert zich op biologische pathway’s die specifiek Roundup onschadelijk maken in specifiek soja. Daarbuiten heeft de studie geen bewijskracht.
2) De auteur zet zich af tegen een reductionistische aanpak. Ik ben er als fysicus juist een groot voorstander van dat je zo goed mogelijk alle
omstandigheden gelijk of minstens onder controle houdt die je niet wilt variëren, zodat je op het eind een duidelijk beeld hebt van wat oorzaak is en wat gevolg. Afzien van een reductionistische aanpak is voor mij een zwaktebod. Je kunt er soms niet onderuit en met degelijke statistiek, toegepast op een hele grote set proefresultaten, kun je soms nog iets zinvols zeggen.
Juist bij voedingsonderzoek loopt dit vaak mis. Voedselbeweringen worden dan ook met regelmaat ingetrokken of bijgesteld.
3) Op dit wankele uitgangspunt laat de auteur modelberekeningen los. De boodschap van het artikel is slechts de uitkomst van die modelberekening. Er heeft geen verificatie plaatsgevonden, bijv. door met een vloeistofchromatograaf te kijken of je inderdaad wel formaldehyde en geen gluthation in de betreffende sojaplanten vindt. Ik zie de uitkomst als een interessante hypothese die pas een feit wordt na meting.

Voor alle duidelijkheid, ik doe dus geen uitspraak of het onderzoek goed of slecht is.

Hoe erg is die uitkomst als hij waar zou zijn?
Het klinkt heel dreigend dat er in soja geen gluthation zou zitten en wel formaldehyde, maar hoe erg is dat nou feitelijk? Is paniek geboden?

Gluthation is een tripeptide, dat bestaat uit drie gangbare aminozuren. De stof is voor het lichaam niet essentieel, omdat het lichaam de stof zelf kan aanmaken uit bouwstenen, die in een normaal voedselpatroon zitten. De stof is ook als voedselsupplement te krijgen. Het maakt dus
feitelijk weinig uit of er wel of geen gluthation in GMO-soja zit. Wie een begrijpelijke uitleg wil, kan o.a. bij Wikipedia terecht.

Word je ziek van de formaldehyde in soja?
Op de eerste plaats blijkt uit het model dat de formaldehyde-concentratie in de plant na ruim een half jaar uitgegroeid zou zijn tot pakweg 20 nmol/liter plantenvocht, zijnde 600 ngr/liter.
Omdat formaldehyde een kookpunt heeft van -19⁰C en in de gasvorm instabiel is, bestaat het in alledaagse omstandigheden slechts als gasvormige oplossing in water. Daarin lost het bij kamertemperatuur goed op, omdat de stof met water doorreageert.
De gangbare recepten raden aan om sojabonen even in ruim water te koken. In de literatuur is niet te vinden wat een zeer sterk verdunde formaldehydeoplossing in water doet bij 100 graad C. Als je een hoeveelheid sojabonen kookt waar 1 liter plantenvocht in zit, gaat de formaldehyde waarschijnlijk deels in de ruimere hoeveelheid kookwater zitten (die afgegoten wordt), deels in de atmosfeer en deels wordt het afgebroken. Als alle formaldehyde uit een liter vocht in sojabonen in de lucht in een keuken van 24m3 bleef hangen, zou dat een concentratie geven van 25 ngr/m3. De Nederlandse MAC-waarde ligt ongeveer 10000* zo hoog en er bestaan afzuigkappen.

De mensheid eet al eeuwen planten die zeer veel giftiger zijn als formaldehyde-soja, zoals bijvoorbeeld de aardappel en de cassave. Daar moet je zeker wel oppassen.
Aardappelplanten bevatten forse hoeveelheden solanine, een krachtig gif met een darmbeschadigende en neurotoxische werking, en cassave kan tot

1000mg/kg blauwzuur bevatten. Dat de mensheid de consumptie van deze gewassen al evenzovele eeuwen overleeft, komt omdat a) de vergiften niet of weinig in dat deel van de plant zitten wat je eet (dat wordt bij het formaldehyde-verhaal trouwens niet gespecificeerd) en b) omdat de eetbare delen geprepareerd worden en gekookt (bij aardappels snij je de groene stukken en de schil en de uitlopers weg en gaat de solanine in oplossing bij het koken of frituren).

De moraal
Kortom, dat er geen gluthation en wel formaldehyde in GMO-soja zit is een hypothese die verder onderzoek verdient, en ook als dat zo zou zijn, is nog niet duidelijk wat het probleem is.
Ik zie wel een probleem in het rondspuiten van kilotonnen Roundup, maar dat is vanwege de effecten van de Roundup zelf en vooralsnog niet vanwege het genetisch materiaal in planten die er resistent tegen gemaakt zijn.

Het vliegtuig dat niet mocht landen op Eindhoven Airport?

Mijn vrouw en ik waren vanaf 19 juli met vakantie. Via een eenvoudige Ipad hebben we het nieuws gevolgd. Daarop het nieuws van het Transavia-toestel, dat in een storm terecht gekomen was en had willen landen op Eindhoven Airport. Het was echter wel onaangenaam aan
boord, maar er werd geen noodsituatie gemeld en Eindhoven Airport zat al aan zijn geluidstaks. Dat was overigens al maanden bekend. Vandaar dat het toestel uiteindelijk niet in Eindhoven landde, maar op Schiphol.
Zoals te verwachten was, werd het incident meteen door belangen-
organisaties vanuit de vliegwereld aangegrepen om te pleiten voor versoepeling of afschaffing van de in Eindhoven geldende regels. Ook Tweede Kamerleden stonden overhaast met hun reactie klaar.
Ik wist niet of mijn medebestuursleden van het Platform de 10 Geboden voor Eindhoven Airport, vanwege hun vakantie, in staat waren op korte termijn te reageren. Ik vond dat dat moest gebeuren. Vandaar dat ik vanaf mijn vakantieadres onderstaande ingezonden brief aan het ED gestuurd heb. Die is niet geplaatst. Wel is een brief van mijn mede-Platformbestuurslid Egbert van der Pas geplaatst met vergelijkbare argumenten. Ook is er contact geweest tussen het ED en Klaas Kopinga van het Platform en de BOW.

Omdat het Aldersadvies uitgekomen is tijdens mijn vakantie en het teveel gevraagd is dit omvangrijke epistel, met vele bijlagen, op een eenvoudige Ipad te ontvangen, moet ik de beoordeling van het Aldersadvies in deze kolommen nog even uitstellen. Het is duidelijk dat de randgemeenten, de BOW en de BMF tegen zijn en er geen eenstemmigheid bereikt is.

Hieronder alsnog de tekst van de ingezonden brief.

Geachte redactie,

Naar aanleiding van de geweigerde Transaviavlucht op Eindhoven Airport is het te verwachten offensief van belanghebbenden op gang gekomen tegen de regels op dit vliegveld.

Ik stel het op prijs om namens het Platform de 10 geboden voor Eindhoven Airport in reactie op het bericht en de commentaren erop enkele punten scherp te stellen.

1) het Platform en de aangesloten organisaties hebben bij elke gelegenheid gesteld dat de veiligheid voorop moet staan. In noodsituaties moet een vliegtuig kunnen landen.

2) Zoals al een paar keer opgemerkt, was er geen noodsituatie. De passagiers werden door hevige turbulentie getroffen, maar dat is een inherent risico bij vliegen en heeft niets met de regels rondom Eindhoven Airport te maken.

3) het probleem is niet dat er afspraken m.b.t. openingstijden bestaan, maar dat de directeur van het vliegveld alle ruimte tot het laatste gaatje dicht vliegt. Hij heeft de voor 2016 voorziene passagiersaantallen al in 2014 gehaald. Als de directeur niet zo gepreoccupeerd was om eigenlijk het liefst 120% van zijn aantallen te halen en in plaats daarvan genoegen nam met 98% , had het geschetste probleem niet bestaan.

Ik wijs er ook op dat het probleem niet ophoudt te bestaan als het vliegveld een uur langer open geweest zou zijn. Vroeg of laat zou zich dan hetzelfde probleem een uur later voorgedaan hebben. De oorzaak zit niet in de beperkingen, maar in het ontbreken van reserveruimte.

Het probleem zou alleen ophouden te bestaan als er helemaal geen regels meer waren – precies wat de consequentie is van wat de Vereniging van Verkeersvliegers zegt en waarschijnlijk ook wil. Voor de volksgezondheid rond het vliegveld zou dat onaanvaardbaar zijn. De vliegerij zou dan de enige bedrijfstak zonder milieuregels zijn – weer opnieuw, dat is waarschijnlijk precies wat genoemde Vereniging het liefste zou zien.

4) De ontroerende woorden over stillere vliegtuigen: het klopt. Die bestaan. Alleen worden ze op Eindhoven Airport niet voorgeschreven. Sinds de laatste vooruitgang in 2013 (waarbij categorie F, E, en D uitgefaseerd zijn, zit er verder geen schot in de vooruitgang. Als Hans Alders in zijn advies gezet had dat vliegtuigen in de klasse B737 en A320 op termijn (bijv. vanaf 2016) alleen nog van de A- en B-categorie mochten zijn ( dus ook C uitfaseren) hadden de reacties op het advies er heel anders uitgezien.

5) De woningisolatie helpt alleen als je binnen zit met je raam dicht. Waarom moeten grote delen van de regio zich een onaangename leefsituatie getroosten alleen om mensen, die voor een groot deel van buiten de regio komen, tijdelijk een aangename leefsituatie te bezorgen?

Maar afgezien daarvan, de laatste woning rond ons vliegveld is een halve eeuw geleden geïsoleerd als gevolg van de baanverdraaiing. Sinds de explosieve groei van het vliegveld op gang gekomen is (pakweg 10 a 15 jaar geleden) , is er in de hele regio nog geen woning geisoleerd. Waar heeft de Vereniging van Verkeersvliegers, dit schijnheilige gezelschap, het eigenlijk over?

Bernard Gerard

Secretaris Platform de 10 geboden voor Eindhoven Airport

Nut en risico’s van covergisting

Staatssecretaris Sharon Dijksma heeft een evaluatie laten opstellen over het vergisten van mest onder gebruikmaking van toegevoegd materiaal (covergisting). Dit werkstuk, met de hierboven vermelde titel, heeft ze op 17april 2015 naar de Tweede Kamer gestuurd (zie –> nut-en-risico-s-van-covergisting_2015_kamerbrief de aanbiedingsbrief). De tekst is opgesteld door topmensen uit Wageningen, in afstemming met een projectgroep met daarin relevante overheidsinstanties. Het rapport is uiterst relevant voor Brabant. Voor het rapport zie http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2015/02/01/nut-en-risico-s-van-covergisting.html

Een samenvatting met toegevoegd commentaar mijnerzijds.

Er zijn in Brabant veel te veel dieren….
De veeteelt in het algemeen en de mestproductie in het bijzonder roepen in Brabant emoties op. Deze grote emoties gaan niet altijd gepaard aan een even grote kennis. Voor die kennis komt bovengenoemd rapport goed van pas.

De veeteelt in Brabant is volledig uit zijn krachten gegroeid en dat bedreigt de leefbaarheid van het platteland en de gezondheid van omwonenden. Bovendien is een dergelijke landbouw niet mogelijk op basis van gesloten kringlopen. Ik zie de emoties, die de Brabantse landbouw oproept, als een positieve kracht richting verandering.
Het aantal dieren moet fors omlaag. Ik hou me vooralsnog aan de vuistregel van SP-Tweede Kamerlid Eric Smaling ‘een volledig grondgebonden rundveehouderij en een kwart minder varkens’.

… maar dat heeft niets met mestbewerking te maken
Ik vind de emoties rond de bewerking van mest eerder een negatieve kracht.

De veeteelt in Europa wordt niet door de totale hoeveelheid mest ingeperkt, maar door twee bestanddelen daarvan, nitraat en met name fosfaat. Geen enkele vorm van mestbewerking haalt fosfor uit de mest en stikstof meestal ook niet. Het enige dat mestbewerking doet (welke dan ook) is dezelfde hoeveelheden stikstof en de fosfor chemisch en natuurkundig anders verpakken.
Alleen een maatregel die stikstof en fosfor uit het Brabantse systeem haalt, leidt (vanuit het perspectief van een boer) tot een “oplossing”. Export zou zo’n “oplossing” zijn. In essentie betekent dat dat de one way-transportband van Argentinië en Brazilië naar Brabant een verlengstuk krijgt naar Groningen, Noord-Frankrijk of Duitsland. Ik ben tegen een dergelijke oplossing omdat die de kringlopen niet sluit, maar verlengt. Het maakt echter voor de discussie “wel of niet vergisten” niet uit want ook niet-vergiste mest kan geëxporteerd worden. De export hangt (als aan zekere kwaliteitseisen voldaan wordt) niet af van de chemische of natuurkundige verpakking.
Ik heb overigens geen zicht op de (mogelijke) getallen van de export.

Covergisting kan bijdragen aan duurzame energie
Mestvergisting met hulpstoffen kan wel gunstig werken op twee samenhangende andere problemen, nl broeikasgassen en duurzame energie. Hier geeft het rapport goede informatie.

In 2012 werd er uit covergisting-biogas 4,15PJ opgewekt (1PJ=1000TJ). Dat was op een totaal van 97,8PJ aan duurzame energie. Het binnenlands verbruik was in dat jaar 3255PJ, waarvan na aftrek van omzettingsverliezen en in chemicalien opgeslagen energie ca 2820PJ netto overbleef.
Het getal 4,15PJ is op basis van 8 miljoen van de 403 miljoen kg in de stal uitgescheiden mest (kg betekent kg P2O5). Op papier zou de energieproductie uit mest dus ongeveer 50 maal zo hoog kunnen zijn, dus grofweg (op nationale schaal) 200PJ. Dat zal in praktijk bij lange na niet gehaald worden, maar covergisting kan toch wel flink aantikken. Stel voor het gemak 60% van het huidige aantal dieren en stel dat van de mest van die dieren de helft vergist zou worden en stel dat je daarvoor genoeg covergistingsmateriaal had, dan zou dat 60PJ per jaar leveren. Dat is meer dan de jaaropbrengst van de drie geplande windparken op zee.
Hier staat erg vaak ‘stel’. Een belangrijke beperking is de beschikbaarheid van voldoende covergistingsmateriaal. Daar raakt deze discussie verweven met de algemene afval- en biomassa-discussie. Biomassa is tamelijk schaars en al gauw duur. Ook afval kan soms ver-
werkt worden (waarmee een negatieve waarde positief kan worden), maar daaraan zitten haken en ogen.

Let wel: ik pleit er niet voor pleit om dieren te gaan fokken om mest te gaan maken om biogas te maken. Die route is verschrikkelijk inefficiënt – dan kun je beter van het veevoer rechtstreeks biogas maken. Het gaat me om de energie, die in de reeds aanwezige mest zit.

Covergisting kan bijdragen aan het klimaat
Het rapport zegt dat in 2012 covergisting 0,21% in mindering bracht van de Nederlandse CO₂ – equivalenten. Dat is op dezelfde 8 miljoen kilo mest van de 403 miljoen gebaseerd. Naast het CO2-gevolg van het
duurzame energie-verhaal brengt mestvergisting zeer veel minder methaan in de atmosfeer en ongeveer evenveel of iets meer lachgas – beide krachtige broeikasgassen.

Een nog onvolwassen techniek en handhaving
Uit het rapport rijst het beeld op van een nog jonge techniek, armlastig, fraudegevoelig, met soms slecht geschoolde bedieners, onvoldoende technische voorschriften (bijvoorbeeld een verplichte af-fakkel) en een tekortschietende handhaving. Maar sommige van de 102 mest-covergisters in Nederland doen het wel goed.
Als de sector zich verder wil ontwikkelen, moet er dus het nodige gebeuren. Het rapport geeft hiertoe een flink aantal conclusies en aanbevelingen.

Goed geëxploiteerde mestvergisters zijn niet vreselijk gevaarlijk. De VNG-brochure Bedrijven en milieuzonering noemt als gevaar-afstand 30 m (ter vergelijking: voor een klein LPG-station is dat 50 m). Dit in de VNG-editie 2009, toen de vergisters nog niet zo groot waren. Mogelijk is het nu iets meer. Een BEVI-achtige simulatie kwam op 50m.
De Raad van State trekt 500 m als grens van de belanghebbendheid.
Hele grote vergisters vallen vanwege het explosiegevaar onder het BRZO (Besluit Rampen en Zware Ongevallen). Ik heb zelf al eens gesuggereerd om de middelgrote vergisters tot categorie in het BEVI te maken (Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen).
De giftigheid van CO₂ en H₂S gelden vooral de exploitant en horen eerder onder de ARBO-wet thuis.
De microbiële gevaren van vergiste mest zijn gelijk of kleiner dan die van onbehandelde mest.

Het enige bekende dodelijke arbeidsongeval is dat in 2011 iemand door het rotte dak van een vergister is gezakt. Verder hebben mensen substantiële hinder (maar geen gevaar) ondervonden van storingen bij een slecht geëxploiteerde vergister in Coevorden.
Incidenten met dodelijke afloop, zoals in Makkinga of bij Reiling, vinden plaats met onbewerkte mest of slib. Die is een stuk gevaarlijker dan vergiste mest.

Nauwelijks of geen gevolg voor de bodem
Het rapport zegt dat mestvergisting op de langere termijn niet veel effecten op het organisch stofgehalte van de bodem heeft. De vergister breekt vooral het makkelijke organische materiaal af, maar dat doet de bodem in korte tijd ook met onbewerkte mest. Lignine bijvoorbeeld wordt in de vergister niet afgebroken en in de bodem langzaam.

Ruimtelijke ordening – aspecten
Het rapport besteedt met reden veel aandacht aan de ruimtelijke
ordening – aspecten. Waar zet je een vergister neer en hoe regel je het transport naar en van?
Er bestaat in den lande geen eenduidige mening. Zowel een industrieterrein als een agrarisch perceel kunnen voor- en nadelen met zich meebrengen wat betreft afstanden, transportbewegingen en omgevingshinder. Het rapport suggereert, zonder dat met zoveel woorden te zeggen, een gezond verstand – oplossing. Ik neem die suggestie graag over.

Zie verder Gedachten bij het opstappen van de voorzitter van Mestac

New Horizons vliegt langs Pluto

Eens een keer een thema dat afwijkt van wat ik normaliter meestal op deze site behandel: de eerste close ups van de dwergplaneet Pluto, gemaakt door de VS-ruimteverkenner New Horizons. Ik vind een dergelijk stukje pure wetenschap leuk. En ik vind in zijn algemeenheid kennis een groot goed voor de mensheid.

Alle informatie is te vinden op https://www.nasa.gov/mission_pages/newhorizons/main/index.html .
Zie op https://youtu.be/93SkmOj06Xo voor een filmpje .