Weblog Bernard Gerard – Page 129 – Milieu en duurzaamheid, wetenschap, politiek, actie

De Pinot Noir als klimaatvluchteling

De verandering van het klimaat doet zich op soms onverwachte wijze voelen, zo vertelt mijn lijfblad de Scientific American in januari 2015. De bekende wijndruif Pinot Noir heeft een probleem. Het wordt uitgelegd voor Californië, maar geldt overal.

In een rijpende druif werken drie, voor de smaak belangrijke, processen: het suikergehalte stijgt, de zuurhoeveelheid daalt en de (meer dan 1000) aromabestanddelen pieken. De druif is goed als de juiste verhouding zuur-zoet en de piek op hetzelfde moment vallen.

Een Pinot Noir heeft het liefste een relatief koel groeiseizoen. Met generaties geduld hebben de wijnbouwers alles zo af weten te richten dat de druif in de gegeven omstandigheden zo goed mogelijk piekt. En nu veranderen de omstandigheden en druiven blijken zeer temperatuurgevoelig. De smaak verandert en dat kan maken dat de wijn enkele malen minder opbrengt per ton.

De voor de hand liggende gedachte is dat de druif verder van de evenaar af gaat en/of de berg op. Dat kan in beginsel, maar dan moet er wel de goede bodem zijn, de goede regenval enz. En dan vraagt het weer enkele generaties tot het subtiele evenwicht weer bereikt is, maar in die paar generaties wordt het weer warmer. Enzovoort.

Hieronder een afbeelding over Duitse wijn.

SWEET AS WINE In Germany’s Franconia region, where wine has been made since the eighth century, the sugar concentration of pressed grapes (purple) has risen over the last few decades as growing-season temperatures have climbed (green). Sweeter grapes lead to higher alcohol levels.

A. Bock et al/PLOS ONE 2013

Minister stuurt brief aan Tweede Kamer over sulfaat in bodem

OP 13 januari jl heb ik in deze blog het artikel geschreven “Spuiwater van chemische luchtwassers”. Dat beschreef vragen die de SP in de provincie gesteld had over dit onderwerp.

Een van mijn contacten in Deurne stuurde mij vandaag een mail dat ook staatssecretaris Dijksma zeer onlangs zorgen over dit onderwerp uitgesproken heeft. Die staan in een brief aan de Tweede Kamer dd 28 jan 2015 (zie onder). Toen ik voor de SP de vragen opstelde, wist ik overigens niets van de Tweede Kamer-bewegingen af.

Dijksma heeft de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) gevraagd hoe het zit. De CDM heeft een analyse te berde gebracht waarin een vergelijkbaar verhaal staat als in de SP-vragen. Daarnaast noemt de CDM nog een tweede route, namelijk de mest direct aanzuren met zwavelzuur om de emissie te beperken (wat mij overigens, gezien de kans dat H2S vrijkomt, levensgevaarlijk lijkt als het door amateurs gebeurt).
Het lijkt de CDM verstandig om meer voorlichting te geven, mest niet met zwavelzuur te verrijken, maximale zwavelgiften vast te stellen en die giften en het sulfaatgehalte in de bodem te monitoren.
Verder zegt de CDM dat “in gebieden met intensieve veehouderij op zandgrond kan de toediening van spuiwater met zwavelzuur lokaal leiden tot hoge sulfaatuitspoeling”, al lijkt dat “vooralsnog niet te gebeuren”.
Mijn contact wijst mij er echter op, dat in het deskundigenrapport over Deurne de sulfaatconcentratie op 20 tot 25 m diepte in een aantal jaren verzevenvoudigd is. “Dijksma weet dat” zegt ze “”dus hoe kan ze beweren dat er momenteel gene problemen zijn door sulfaatuitspoeling?”

Het lijkt mij verstandig dat de provincie snel antwoord op de SP-vragen geeft en gespitst is op maatregelen.

kamerbrief-over-het-gebruik-van-zwavelhoudende-meststoffen

Vragen TAG-berg Jansen Recycling beantwoord, maar niet alle vragen opgelost

De vragen, die SP-Statenlid Willemieke Arts gesteld heeft over de berg van 500.000 ton Teerhoudend Asfalt Granulaat (TAG) op het terrein van Jansen Recycling op Ekkersrijt (aan de andere kant van het kanaal tegenover de destructor) hebben enkele punten verduidelijkt en enkele niet.

Op de eerste plaats heeft Jansen BV (de holding waar Jansen Recycling onder valt) op 3 nov 2014 eindelijk een vergunning aangevraagd voor de machine die de thermische reiniging moet gaan uitvoeren. Dat was nog niet bekend omdat de provincie dat nog niet gepubliceerd had. Daarom is bijvoorbeeld niet bekend wat de capaciteit en de milieukenmerken van de machine zijn. Of die in staat is de berg kleiner te maken en de nieuwe aanvoer bi te houden, blijft afwachten.

Een vergunning mag geen export van TAG blokkeren als dat volgens de Europese regel geen afval is (ook al is het dat in Nederland wel). De EU-wet gaat hier voor de Nederlandse wet. Dat is onbevredigend, maar het is niet anders.

Echter, bestaande contracten moeten worden nagekomen. Omdat aangenomen mag worden dat alles, wat er ligt, binnengekomen is op een contract t.b.v. thermische reiniging, zou dat betekenen dat er geen afval van de berg uitgevoerd mag worden (wel nieuw TAG dat binnenkomt). Tenminste, zo interpreteert de SP dat.

Of Jansen technisch en financieel in staat zal blijken de berg TAG binnen de gestelde termijn te verwerken, moet blijken. Zo niet, dan moet (een deel van) de berg worden afgevoerd naar elders. De financiële toekomst voor de provincie lijkt nog volstrekt onduidelijk.

Voor het persbericht en de volledige beantwoording van de vragen zie hierna.

Persbericht beantwoording TAG-vragen 30012015

Jansen Recycling beantwoording vragen jan 2015

PAS

Op 6 febr 2015 moeten Provinciale Staten zeggen of ze met de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) in zee willen. De PAS is als wet al aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer, maar gaat pas van start als alle provincies ingestemd hebben. GS van Brabant zijn bevoegd gezag en hebben dus de facto vetorecht, maar willen instemmen. PS moet zeggen of ze het daar mee eens zijn.

Nitraat
Bij veel processen ontstaat chemisch gebonden stikstof. In de nitraatvorm ontstaat het (via via) bijvoorbeeld in verbrandingsmotoren, in de ammoniakvorm in de intensieve veehouderij (maar die ammoniakvorm wordt in de bodem uiteindelijk ook weer nitraat). Nitraat is een voedingsstof voor planten. In natuurgebieden wil je geen nitraatdepositie, want dat verschuift de ecologie. Als die natuurgebieden ook nog eens Natura2000 gebieden zijn, zit er Europese bescherming op en bij de Raad van State blijkt die niet mis.

Heel Zuid-Oost Babant is doortrokken van nitraat. De jaarlijkse dumping uit de atmosfeer op de meest kwetsbare natuurgebieden is pakweg drie maal wat de natuur aankan en ook de landbouwgronden en het grondwater zijn overbelast, niet in het minst ook door de mest..

Klik op de kaart voor een vergroting

De natuurbeschermingswet
Er bestaat al een beschermingsconstructie tegen overmatige depositie op Natura2000 – gebieden. Dat is de Natuurbeschermingswet. Maar daar staan geen getallen in en dat betekent uiteindelijk dat de Raad van State geval voor geval moet beoordelen of een concreet bos door een concrete uitbreiding van een varkenshouderij verder verslechtert, of dat de getroffen maatregelen van dien aard zijn dat in dat geval in die omstandigheden de extra schade ongedaan gemaakt wordt (bijv. door afplaggen). Dat heet een “passende beoordeling”.
Er is inmiddels een waar stuwmeer ontstaan aan nog niet afgewerkte passende beoordelingen. Dat betekent gedoe bij elk proces waar stikstof aan te pas komt.
Elke groeiende varkensboer moet iets bewijzen, maar een uitbreidend Eindhoven Airport ook, en de omstreden Ruit om Eindhoven en de N69 ook, maar een nieuwe binnenvaarthaven in Budel ook. Het is ook in de oude omstandigheden niet onmogelijk een bewijs te leveren (bij de N69 bijvoorbeeld is zo’n beweerd bewijs aangeleverd en daar mag de Raad van State nu over oordelen). Maar bij bijvoorbeeld de Ruit en Eindhoven Airport is het niet aangeleverd, omdat men daar rekent op de PAS. Nu ben ik tegen deze processen, maar ik ben voor een binnenvaarthaven in Budel en die heeft ook last. Een een varkensboer die enerzijds groeit, maar anderzijds verbetert, moet ook iets bewijzen. Kortom, de Natuur-
beschermingswet zwaait wild om zich heen, maar geld, ambtenaren, externe bureau’s en politieke wil kunnen daar ook nu onderdoor duiken.

De PAS en de goede bedoelingen
De PAS is bedoeld om het probleem rationeler en beter aan te pakken. Als een ontwikkeling minder dan 0,051 Mol/y*ha op een Natura2000 – gebied dumpt, mag dat verwaarloosd worden (een Mol stikstofverbinding is omgerekend 28 gr). Dat is verraderlijker dan het lijkt, want stikstofhoudende gassen dragen misschien wel 10 a 20 km en dat betekent, dat er rondom een Natura2000 – gebied heel veel boerderijen kunnen liggen die elk een klein beetje bijdragen (maar samen veel). Tussen de 0,050 en 1 Mol/y*ha moet de initiatiefnemer het melden, maar hoeft hij geen passende beoordeling te maken. Al die bijdragen worden wel geboekhoud. Boven de 1 Mol hangt het af van de beschikbare “ruimte”. Provincie en Rijk mogen die vergeven.

Geen beschrijving
Die ruimte wordt gemaakt met extra landbouwmaatregelen bovenop de al bestaande maatregelen, zoals luchtwassers (die ammoniak wegvangen), auto’s die minder NOx lozen, etc). Die extra maatregelen leveren winst op en de helft daarvan is de depositieruimte.
Dit alles even heel kort door de bocht geformuleerd. Het geheel is in de praktijk razend complex.
Daarnaast worden de Natura2000 – gebieden “sterker” gemaakt met een beheerplan. Als het niet mogelijk is een overdaad aan neerdalende stikstof in voldoende mate tegen te gaan (preventie), kun je er gaan plaggen of maaien of het grondwater verhogen (curatief). Die beheerplannen zijn of worden gemaakt. De provincie heeft hier een belangrijke rol.
Voor dit hele proces stelt het Rijk geld ter beschikking. Voor 2015 en 2016 is dat voor Brabant 12,6 miljoen.

Hoe pakt de bedoeling in praktijk uit? Het systeem wordt iets rationeler en een pietsie beter. Als de PAS er niet is, daalt de stikstofdepositie in Brabant tussen nu en 2030 met 13%, en als de PAS er wel is, met 14%. In beide gevallen wordt het probleem niet opgelost: de depositie (bijvoorbeeld op de Peel) blijft 2 tot 3 maal zo groot als zij zijn mag. Het scheelt onder andere zo weinig omdat de provincie met een al eerder vastgestelde verordening op de intensieve veeteelt al een groot deel van de beschikbare winst geïncasseerd heeft. Die winst gaat trouwens geheel naar het milieu.
Wat wel scheelt, zijn de beheerplannen, de bureaucratie en het geld.
Wat ook scheelt is dat het PAS een macro-systeem in het probleem brengt, ook al valt de opbrengst tegen. Er zitten nu knoppen aan het systeem die je in de toekomst verder kunt dicht draaien (bij juiste politieke meerderheden).
Zie ook http://pas.natura2000.nl/

De PAS lijkt op het NSL
De PAS is een opzet voor het stikstofprobleem die lijkt op wat het Nationaal Samenwerkings Program (NSL) doet voor de luchtkwaliteit. Je definieert een soort grote pot waar het zoet (verbeterende maatregelen) en het zuur (nieuwe wegen en zo) ingaat, je zet daar een zwaar rekenmodel op dat moet bewijzen dat op elke plaats in Nederland in 2015 aan de Europese normen voor luchtkwaliteit voldaan wordt. Per saldo wordt de lucht geleidelijk beter en met enig hangen en wurgen weet men de concentraties NO2 en PM10 onder de 40micorgr/m3 te wurmen, een stel uitzonderingen in de centra van grote steden en bij ruim 100 veehouderijen in den lande daargelaten. Vervolgens duiken er gedurende de looptijd van het proces nieuwe gevaren op en nieuwe medische inzichten, en zo blijft de discussie gaande. Is het glas half vol of half leeg? Bij het NSL vind ik het 60% vol (bij wijze van spreken).
De PAS lijkt een beetje op het NSL toen het van start ging, maar dan hopelozer en zonder deadline. Bij een vergelijkbare (onverantwoorde) wijze van spreken is het glas met de PAS voor 12% vol en zonder de PAS voor 10%.

Mijn advies
Ik heb mijn SP-fractie geadviseerd in te stemmen met de PAS, maar om daar geen blij gezicht bij te trekken. De strijd gaat door.

Bericht van 6 februari
In de PS-vergadering van 6 februari is de PAS aangenomen. Zowel bij voor- als tegenstanders bleek niet altijd evenveel begrip aanwezig.

Openbare avond over nieuwe visie Milieudefensie

Milieudefensie heeft onlangs een nieuwe lange termijn – visie vastgesteld, “Eerlijk duurt het langst”. Die is te vinden op https://milieudefensie.nl/onsverhaal/onze-visie .

Om de visie uit te dragen heeft de Eindhovense afdeling van Milieudefensie een openbare avond belegd. Die vond plaats op 27 januari 2015. Hij werd redelijk bezocht door mensen van binnen en van buiten onze Milieudefensie-afdeling (all in ca 30 mensen) .

Voor Milieudefensie landelijk zaten er
– Andrea Zierleyn (Manager Actief) met een algemeen verhaal over de visie.
In slagwoorden: Nederland moet fossielvrij, de economie moet circulair (voortdurend hergebruik van grondstoffen), de zeggenschap van burgers moet vergroot worden, en de kwaliteit van de leefomgeving moet omhoog.
– Jacomijn Pluimers, campagneleider Voedsel en Milieu, over de acties en plannen op voedselgebied en de band van voedsel met het milieu.
De landbouw hoeft niet tegenover de natuur te staan als de kringlopen korter worden (de schaal van Nederland is het ideaal, de schaal van Noord-West Europa ook al mooi). De landbouw moet minder werken met monocultures, gezonde producten maken en boeren een eerlijke prijs opleveren.
Deze theorie leidt in praktijk tot twee speerpunten: “Wij willen wei” (de melkveeteelt beperken tot grondgebonden proporties) en “lokaal veevoer” (geen gesleep met biomassa over de hele aarde). Er komt een pilot met kippen die geheel autochtoon gevoerd worden.

Om het geheel verder op te vrolijken, waren er ook enkele grootheden uit de buurt als spreker uitgenodigd. Dat waren
–           Michiel Visser van de Brabantse Milieu Federatie, die voor de BMF de portefeuille Vervoer en Mobiliteit doet, en die o.a. nauw betrokken is bij de strijd tegen de Ruit en rond het vliegveld. Hij vertelde daarnaast ook wat over moderne verkeersontwikkelingen en over de werkwijze met een Platform als effectief middel om meer invloed te krijgen.
–           Marnix Vlot van de Eindhovense energiecoöperatie 040Energie. Tot nu toe hadden ze op 21 installaties 390 zonnecel-panelen weggezet, samen goed voor 76 kWp en 65 MWh per jaar. Voor 2015 liggen er plannen om de aantallen fors te vergroten, indien mogelijk ook met collectieve projecten. Er komt een reeks informatieavonden, waarvan de data elders op deze website te vinden zijn.
–           Ikzelf als inmiddels enigszins deskundig op het gebied van luchtkwaliteit in het algemeen en die in en rond Eindhoven in het bijzonder, met o.a. een passage over het ultrafijne stof rond het vliegveld.
Ook het onderzoeksproject van AiREAS werd gemeld. Enkele mensen gaven zich al op. Er is nog plaats genoeg. Er komt een testpilot (die binnenkort begint) van 50 mensen in postcodegebied 5655, en daarna een onderzoek onder 4000 mensen. Men kan zich voor beide opgeven bij bjmgerard@gmail.com . Er is op 19 februari een informatiebijeenkomst voor de 5655-mensen.

Na afloop is er nog het een en ander nagepraat, oa over milieuaspecten van de veeteelt in De Kempen.

Kun je zwavelvrije kerosine kopen ? (vervolg)

Het eerste deel van dit verhaal ( Kun je zwavelvrije kerosine kopen? ) beschreef dat, als je op dit moment zwavelvrije kerosine wilt kopen (van belang voor de luchtkwaliteit rond vliegvelden), je aangewezen bent op synthetische kerosine (in de volksmond wat slordig aangeduid als biodiesel). Die is meestal zwavelvrij, terwijl de gangbare kerosine 400 – 800 ppm zwavel bevat. In feite is gangbare kerosine rode diesel waarvan het afval in het rondte gespoten wordt.
Synthetische kerosine is vaak, maar niet altijd, van biologische oorsprong en kan duurzaam zijn (maar dat hoeft niet of niet geheel).

In het tweede deel van dit verhaal de vraag hoeveel synthetische kerosine je kunt kopen. Het toeval wil dat ik vanuit mijn contacten bij de Werkgroep Toekomst Luchtvaart (een denktank van bewoners rond Schiphol) attent gemaakt werd op de publicatie Sustainable Fuels UK Roadmap (december 2014) van de belangen-organisatie Sustainable Aviation www.sustainableaviation.co.uk . Daarin een redelijke schets van de ontwikkelingen op de synthetische kerosinemarkt. Ik heb me eerder bezig gehouden met dit onderwerp vanwege de klimaataspecten van het vliegen (zie http://www.toekomstluchtvaart.nl/ en daar het rapport Luchtvaart en klimaat in de EU) . Het kon sowieso geen kwaad om weer eens een recente publicatie te lezen om te kijken of dit rapport bijgesteld moest worden. Dat is niet het geval.
Nu kwam er een tweede reden bij om dit rapport te lezen, namelijk het ultrafijn stofverhaal en een belangrijke oorzaken daarvan, de zwavel in de kerosine. Het is te vinden op Sustainable Fuels UK Road-Map via www.sustainableaviation.co.uk/?s=fuels . Let wel dat het hier om een document gaat van belanghebbenden.
Ik heb een samenvatting met commentaar van de UK-publicatie geschreven.
Ik zal me hier beperken tot het korte antwoord. Dat is:

– op papier houden de producenten zich aan de duurzaamheidscriteria, die door erkende organisaties opgesteld zijn voor biobrandstof. Of ze dat in praktijk doen, onttrekt zich aan mijn waarneming.
Deze duurzaamheidscriteria maken overigens een wat rommelige indruk. Door de vele goede bedoelingen ziet men het bos niet meer (wat in dit geval als beeldspraak bedoeld is)

– op dit moment is er maar één bedrijf dat synthetische kerosine verkoopt op een schaal die ertoe doet (2 miljoen ton per jaar voor alle vormen van transport samen) en dat is Neste Oil met raffinaderijen in Finland, Rotterdam en Singapore. Solazymes in de VS komt met 100.000 ton per jaar op de tweede plaats. Daarna volgen alleen plannen, constructiefases of kleinschalige pilots. Neste Oil heeft brandstof, die aan alle vliegtuigspecificaties voldoet. Hun site http://www.nesteoil.com/ gaat uitgebreid in op de herkomst van hun grondstoffen.
Ik heb de directeur van Neste Oil horen spreken op de Avans Hogeschool in Breda. Hij zei dat ze diesel gemaakt hadden uit vissenkoppen.

Bij Neste Oil hoort nog een verhaal dat wellicht de voorsprong verklaart en de voordelen van een goede industriepolitiek illustreert. De directeur vertelde dat Neste Oil in meerderheid een Finse staatsonderneming is met onder meer militair-strategische doelen. Mocht er nog eens wat gebeuren, dan moesten de tanks bij -40 graad Celsius nog kunnen rijden. Ik twijfel er niet aan dat men die specificaties waar kan maken. En op 10 km hoogte is het altijd zo koud, dus dat komt goed uit.

Wie dus op dit moment zwavelvrije kerosine wil, moet dus Neste Oil bellen.

De raffinaderij van Neste Oil in Rotterdam

– Het is niet mogelijk om op ideologische gronden te verklaren dat je voor of tegen synthetische kerosine bent, zelfs niet als deze van biologische oorsprong is. Men moet het proces kennen dat er aan ten grondslag ligt. Politiek correcte uitspraken tegen biomassa geven misschien een goed gevoel, maar een soms een schadelijke uitkomst.

Continue reading Kun je zwavelvrije kerosine kopen ? (vervolg)

MilDef levert proefkonijnen

De organisatie AiREAS wil de gezonde en zelfredzame stad nastreven. Een van de middelen is geavanceerd luchtmeetnet, waaraan diverse hightechbedrijven en wetenschappelijke instellingen meewerken. Het is het front van de wetenschap en dat resulteert in interessante initiatieven.

Een van de meewerkende geleerden is Erik de Groot van het AMC (afdeling beeldvormende technieken). Hij wil onderzoeken hoe het hart en het vaatstelsel reageren op uitwendige stressfactoren, met focus op (ultrafijn) stof. Daartoe moeten straks zo’n 4000 Eindhovenaren mee doen aan een epidemiologisch onderzoek.
Dat is organisatorisch geen kattenpis. Daarom komt er een pilot van 50 mensen, waarvan de eerste tien een soort voorhoede zijn. Daarvan wordt speciale medewerking en communicatie gevraagd om eventuele fouten uit het systeem te halen. AiREAS heeft met Milieudefensie afgesproken dat MilDef zo ver mogelijk in die eerste tien voorziet. Onze voorzitter Wen Spelbrink heeft er zijn best op gedaan en zodoende zaten er vanavond in de zorginstelling Jongemens tien mensen die mee gaan doen, waarvan een flink deel van ons Milieudefensie-bestuur. Daarnaast ook iemand van de wijkvereniging en de verantwoordelijk ambtenaar van de gemeente, die ook mee gaat doen. En waaronder ikzelf.

We kregen uitleg over echo’s, afknijptechnieken en hartslagregistratie. Wij konijnen worden een week lang uitgerust met een GPS-ontvanger, een hartslagmeter en een kastje in een borstband om ultrafijn stof te meten (benieuwd wat er gebeurt als je daarmee bij PSV naar binnen wil…..). ‘s Nachts en onder de douche mag hij af en als de hartslag piekt op de lopende band in de sportschool weet het apparaat dat vanwege de GPS-ontvanger. Een geruststellend idee.

Er moeten nog 40 mensen meer geworven worden voor de pilot. Mogelijk krijgen de MilDef-leden in postcodegebied 5655 daartoe een brief. De wijkvereniging is een ander kanaal.

De pilot van 50 mensen zou in maart moeten beginnen met een persoonlijk gesprek vooraf.

Ik hou u op de hoogte.

Veldslag langs het Wilhelminakanaal gewonnen, oorlog nog niet

Vandaag op twee plaatsen zitten vergaderen over de Noord-Oost Corridor (NOC), het plan waarin de provincie een autoweg wil aanleggen dwars door de natuur- en stiltegebieden langs het Wilhelminakanaal en door de Dommelvallei en Helmond-Oost wil opzadelen met een alternatief voor de A2 tussen de woonwijken door.

De Tweede Kamer heeft de plannen van de grootste doordrijver van het plan, gedeputeerde Van Heugten (CDA), voorlopig bemoeilijkt. Dat is het resultaat van een goed opgezette actie, samen met een intelligente lobby binnen de regio en in Den Haag. De Tweede Kamer zei dat andere bestedingen van geld binnen de regio belangrijker waren, zoals de opwaardering van de bestaande A58 en A67 (waar op zijn tijd vrachtwagens op hun kant liggen), en dat er meer geld toe moest naar moderne verkeerstechnieken zoals adaptieve cruise control, botsingspreventie en dergelijke. Dat heeft de Tweede Kamer goed gezien en dat was, zoals gezegd, niet helemaal toevallig.

Weinig mensen echter denken dat met deze slag ook de oorlog gewonnen is. Van Heugten heeft een “doorstart-dossier” gemaakt waarin alles al netjes doorgerekend is. Als er straks na de verkiezingen een asfaltvriendelijke meerderheid komt (wat zo maar zou kunnen), kan het feest van vooraf aan beginnen. Weet dus waarop je stemt!

Het PLatform NOC gebruikt de adempauze om zich bij te scholen op drie gebieden, en om op die gebieden voorstellen te ontwikkelen voor de komende vier jaar. De gebieden zijn een “schaalsprong fiets”, “concrete knelpunten” (denk bijv. aan de route Boxmeer-Gemert-Laarbeek-Nuenen en hoe het bij Helmond met de N279 moet), en “Smart Mobility” (wat beter gelezen kan worden als moderne verkeerspolitiek, waarvan geavanceerde techniek een bestanddeel is). Ik zit in deze laatste werkgroep.
Daarnaast bespreekt het voltallige platform af en toe de ontwikkelingen. Zodoende zat ik ‘s middags voor de werkgroep SmMob in Aarle-Rixtel (een mens fietst wat af) en ‘s avonds voor het Platform vlak bij huis bij een medelid van Milieudefensie thuis.

Het is voorbarig om hier in te gaan op alles wat besproken is, en bovendien heeft het Platform NOC zijn eigen website waar men alles uit de eerste hand kan lezen.
Mijn opvatting over Smart Mobility is dat de doelen heten ‘Minder auto’s op de weg”, “betere spreiding in ruimte en tijd”, “betere auto’s op de weg” en “ongevals-preventie”. Geavanceerde techniek is daarbij een belangrijk middel, maar geavanceerde organisatie is zeker zo belangrijk. In een regio met bedrijven die kastjes verkopen voor het eerste, wordt het tweede wel eens ondergewaardeerd. Een maatregel waarop Milieudefensie Eindhoven al vaker aangedrongen heeft, namelijk een goed systeem van bevoorrading met goederen van de binnensteden van Eindhoven en Helmond, is eerder een organisatorisch dan een technisch verhaal. Overigens kiezen op dit moment verschillende grote steden in Nederland voor een dergelijk “stedelijk distributiesysteem”, mede vanwege de dreigende overschrijdingen van de luchtkwaliteit.

Terwijl we zaten te vergaderen, stuurde de minister een brief aan de Tweede Kamer met haar antwoord op de motie. Het antwoord is een beetje enerzijds-anderzijds. Op http://www.stuitderuit.nl/ is het allemaal na te lezen.

Kun je zwavelvrije kerosine kopen?

Op dit artikel is een vervolg geproduceerd, dat op deze site te vinden is op Kun je zwavelvrije kerosine kopen ? (vervolg)

TNO heeft onderzocht of je in het Amsterdamse Bos het ultrafijn stof kon meten dat straalmotoren op Schiphol uitblazen. Dat blijkt goed te kunnen en dat veroorzaakte een hoop opschudding.
De stofdeeltjes blijken voor een groot deel uit zwavelzuur te bestaan. Die stof ontstaat omdat kerosine tussen de 400 en 800 ppm (0,04-0,08gewichts%) zwavel bevat. De logische vraag is of er ook kerosine bestaat zonder zwavel en of je die in significante hoeveelheden kunt kopen. Het antwoord is:
– maak onderscheid tussen kerosine uit aardolie en synthetische kerosine (die soms duurzaam is)
– kerosine uit aardolie bevat altijd zwavel. Dat mag zelfs oplopen tot 3000 ppm.
– dat is volkomen overbodig. Kerosine is praktisch hetzelfde als diesel en diesel kan met de DHS-bewerking teruggebracht worden tot 10 ppm zwavel, want dat moet ook voor auto’s. Het zou ca een halve cent per liter meer kosten (een liter kost ongeveer 50 cent). Het vliegtuig vliegt zonder zwavel even goed.
– Synthetische kerosine is vaak zwavelvrij. Soms kun je deze kerosine duurzaam noemen. Synthetische kerosine kan uit biomassa komen, maar ook uit heel andere bronnen. Als het uit biomassa komt, kan het wel of niet duurzaam zijn. Om dit soort vragen te beantwoorden moet je je verdiepen in het productieproces.
Er is op aarde zeer veel meer kerosine uit aardolie als synthetische. Je kunt zwavelvrije kerosine kopen, maar niet in hoeveelheden die zoden aan de dijk zetten. Vooralsnog gaat het bij toepassingen meer om pilots en symbolische handelingen. Die kunnen echter waardevol zijn, mits goed overdacht.

De ontzwaveling van kerosine zou jaarlijks vele duizenden mensen een vroegtijdige dood besparen.

Voor de volledige tekst, die ik hierover voor Milieudefensie en de BMF gemaakt heb, lees meer Continue reading Kun je zwavelvrije kerosine kopen?

Ultrafijn stof rond het vliegveld

Op 12 december 2014 publiceerde het tijdschrift Lucht een onderzoek van TNO, becommentarieerd door IRAS (Institute for Risk Assessment Sciences) van de Universiteit van Utrecht over meting van ultrafijn stof in het Amsterdamse Bos, veroorzaakt door straalvliegtuigen op Schiphol. Dat kon je concluderen omdat de concentraties overdag, als de wind van Schiphol naar de meetpost toestond, drie keer zo hoog waren als wanneer de wind anders stond. Dat leidt ertoe dat 66000 Amsterdamse adressen de hele tijd of een deel van de tijd aan twee tot drie keer zo hoge concentraties blootgesteld zijn. Dat leidt tot extra sterfte, maar hoeveel precies is zeer onzeker. De hoofdschuldige aan het ultrafijn stof is de zwavel in de kerosine. Na verbranding reageert die uiteindelijk met water tot microscopische druppeltjes zwavelzuur, gemengd met koolstofdeeltjes en organische verbindingen.

De belangrijkste onderzoeksresultaten rond Schiphol

Na lezing van het artikel in lucht heb ik een opinieartikel geschreven voor het Eindhovens Dagblad, dat op 18 dec 2012 geplaatst is. Het is onder “lees meer” te vinden. Er wordt in gesteld dat het verschijnsel ook voor Eindhoven relevant is, dat er onderzoek gedaan moet worden in Noord-Eindhoven en dat er met het AiREAS-systeem daartoe al een infrastructuur bestaat in Eindhoven. TNO werkt daar aan mee.
Bovendien heb ik gesteld dat het probleem, hoe dan ook, het grootste is op korte afstand van de bron. Het verhaal heeft dus nadrukkelijk een ARBO-component op en rond het vliegveld.

OP 9 januari 2014 heeft SP-woordvoerster Mobiliteit hierover vragen gesteld aan Gedeputeerde Staten. Op http://noord-brabant.sp.nl/nieuws/2015/01/metingen-luchtkwaliteit-rond-eindhoven-airport-noodzakelijk is het persbericht te lezen, van waaruit doorgelinkt kan worden naar de volledige tekst van de vragen. In de provinciale vragen wordt o.a. gewezen op de korte afstand van bijvoorbeeld Wintelre en Veldhoven-Noord tot het vliegveld, en gepleit voor onderzoek in de plaatsen rond het Eindhovense vliegveld.

Ik hoorde recentelijk in de wandelgangen dat er hierover op ambtelijk niveau gesprekken liepen. Veel meer kan ik er nu niet van zeggen.

Het Schiphol-onderzoek werkte als een soort wake up – call voor sommige milieuorganisaties, die de milieuaspecten van vliegvelden een tijd lang verwaarloosd hadden. Zodoende zat ik, samen met Michiel Visser van de BMF, op 14 januari rond de tafel met o.a. de provinciale milieufederaties in Noord- en Zuid-Holland en met Ivo Stumpe van Milieudefensie, die in deze wereld het meest van luchtkwaliteit weet. Zuid-Holland vanwege Zestienhoven, Noord-Holland vanwege Schiphol en de lopende ontwikkelingen daar.
Er ontwikkelen zich zodoende vormen van contact. Enkele afspraken:
– de “groene 11” (de gezamenlijke provinciale milieufederaties) gaan proberen de kwestie van de luchtverontreiniging rond vliegvelden op de agenda van de Tweede Kamer te krijgen, bijvoorbeeld in het AO Luchtvaart van 1 april a.s.
– het is in elk geval een no regret – maatregel om ontzwaveling van kerosine te eisen en/of om te bevorderen dat in Nederland alleen zwavelvrije kerosine verkocht wordt. Mij is gevraagd daar onderzoekwerk aan te doen. Het resultaat staat in latere artikelen op deze weblog beschreven.
De Tweede Kamer heeft zich vlak voor het kerstreces ook al in deze richting uitgesproken.

Op 19 januari heeft staatssecretaris Mansvelt de Tweede Kamer een brief gestuurd, waarin gewezen werd op de geluiden rond Schiphol en Eindhoven. Ze zegt extra onderzoek toe, uit te voeren door het RIVM, en spreekt verder sussende en begripvolle taal.

Continue reading Ultrafijn stof rond het vliegveld