Weblog Bernard Gerard – Page 109 – Milieu en duurzaamheid, wetenschap, politiek, actie

De Echte Man en het Rijbewijs

Het Eindhovens Dagblad moet ook in vakantietijd de krant vol. Het blad bracht op 23 augustus 2016 een zeer hoogwaardige komkommer, waar men in de ouwehoer-bijlage ruim twee pagina’s voor over had, namelijk over de Echte Man en het Rijbewijs.
Geïnterviewd werd schrijver en muzikant Jeroen de Valk, die o.a. professioneel contrabas speelt, en Anniek van den Brand, waarvan geen professionele bezigheden genoemd werden.

De Valk had het een tijd lang geprobeerd, maar was niet geslaagd. Dat kan gebeuren. Bijna 20% van de Nederlanders boven de 18 jaar doet het zonder, waaronder ook een aantal Bekende Nederlanders.
Nu moet ik zeggen dat een contrabas wel erg onhandelbaar is om op de fiets mee te nemen, hoewel het met een fietskarretje zou moeten lukken. De Valk behielp zich met de drummer en in noodgevallen met zijn vrouw. De oplossing is misschien niet ideaal, maar werkt blijkbaar.

Anniek van den Brand

Van den Brand begint haar verhaaltje met “Een man zonder rijbewijs is geen echte man.” Waarna een nostalgische sfeertekeningen over haar rokende vader in een ook naar gemaaid gras ruikende auto en over “Wat te denken van een brave borst die vlak voor de bebouwde kom vol in de remmen gaat? Mannen die bekeuringen vrezen , zijn alleen leuk voor vrouwen die inzetten op een risicoloos leven.” En over een doos mooie wijn in de achterbak (gaat ook prima in de fietstas) en “welke vrouw wil op weg met een kerel die niet weet hoe hij vooruit moet komen?”
Aniek van den Brand schrijft vlot, maar achterlijk.

Ik heb er een ingezonden brief naar het Eindhovens Dagblad tegenaan gegooid.

Echte man zonder rijbewijs?
In deze komkommertijd heeft het Eindhovens Dagblad gemeend een moraalfilosofische beschouwing te moeten brengen over de vraag of de man zonder rijbewijs wel serieus genomen moet worden.

Nu hoor ik zelf tot de beklagenswaardige schepsels die zich bijna uitsluitend per fiets of openbaar vervoer voortbewegen. Het doet mij dan ook deugd dat ik in gezelschap blijk van Dolf Jansen, Henk van Dorp, Mart Smeets, Midas Dekkers, Remco Campert en Hans Dorrestijn. Ik verzoek u dan ook om mij in dit rijtje beroemdheden op te nemen, ook al ken ik ze niet allemaal.

Gelukkig vind ik in mijn ellende gezelschap van mijn zeer gewaardeerde echtgenote, die ook goed kan fietsen. Samen bewegen wij ons al decennia rijbewijsloos door het leven.
En dat gaat goed. Je kunt er oud en gelukkig mee worden. We zijn pas thuis van een zeer geslaagde fietsvakantietocht van het eiland Rügen via de Natura2000_gebieden langs de Pommerse kust naar Dantzig (voor- en natransport per trein). Kan ik iedereen aanraden.

Verder troost de gedachte mij dat omstanders in elk geval geen longkanker krijgen door fijn stof uit mijn uitlaat.

Nu wil het geval dat, zoals wel vaker gebeurt, ik mijn achterlijkheid zo lang volgehouden heb dat deze inmiddels weer ultramodern is geworden.
Ik heb voor de Brabantse Milieu Federatie meegewerkt aan de ontwikkeling van het Bereikbaarheidsprogramma Zuid-Oost Brabant, dat in oktober in de gemeenteraden komt. Daarin veel aandacht voor de gewone en elektrische fiets, smart Mobility, bedrijfsvervoerplannen, en pas nieuw asfalt als het niet anders kan (tot nu toe niet). Het draagvlak, op zijn minst voor het concept, blijkt verrassend groot, hoewel nog niet alle scepsis over de uitvoering is weggenomen.

Mevrouw Van den Brand, u maakt de moderne mobiliteit te schand. En de moderne man-vrouw verhoudingen ook.

Bernard Gerard
Eindhoven

Helaas heeft het ED de brief niet geplaatst. Is flauw.

India zegt 57 handelsverdragen op

In De Correspondent (abonnement aangeraden!) beschrijft Jesse Frederiks waarom India 57 bilaterale handelsverdragen opgezegd die afgelopen zijn of binnenkort aflopen, waaronder dat met Nederland. Aan 25 andere landen, waarvan het verdrag na julin2017 afloopt, heeft India gevraagd de tekst gezamenlijk aan te passen. Eerder hadden ook Zuid-Afrika, Indonesië, Ecuador en Venezuela het gros van hun verdragen opgezegd. Randall Williams, directeur van de afdeling handelsbeleid en -onderhandelingen van Zuid-Afrika wordt geciteerd:”Als dit persoonlijke contracten waren, zou niemand ze ondertekenen. Waarom zou een staat dat dan wel doen?”

het TTIP-paard van Troje-rr

De algemene strekking is dat de strekking van dit soort verdragen steeds breder geïnterpreteerd wordt en dat de claims door bedrijven op staten steeds absurder worden. In 10 jaar tijd is het mondiale aantal claims verdrievoudigd.

De druppel waardoor de Indiase buik vol raakte betrof de handelwijze VAB Vodafone. Vodafone had voor 12 miljard de derde-grootste mobiele telefoon-provider van India overgenomen. Dat gebeurde via “Byzantijnse bedrijfsstructuren” en via inschakeling van tussenpersonen op de Kaaimaneilanden en een Nederlands bedrijf. Eind van het liedje was dat Vodafone geen cent belasting wilde betalen in India, terwijl, aldus de Indiase fiscus, toch “een Indiaas bedrijf diensten leverde aan Indiase klanten vanuit Indiase kantoren over Indiase zendmasten”. Waarop die fiscus Vodafone een aanslag van 2,5 miljard oplegde. Onmiddellijk vroeg Vodafone arbitrage aan.

Een foto door Arno van der LInden op de site van de Omroep Brabant. Links vooraan, met buikje en groen Milieudefensie-Tshirt, ben ik — Een foto door Arno van der LInden op de site van de Omroep Brabant van de TTIP-manifestatie in Eindhoven van 28 mei 2016. Links vooraan, met buikje en groen Milieudefensie-Tshirt, ben ik

Een andere graat in de Indiase strot was een omstreden verkoop van delen van het elektro-magnetisch spectrum voor communicatiedoeleinden aan het Mauritiaanse bedrijf Devas, die door India uiteindelijk teruggedraaid werd. Het Indiase kapitaal achter Devas procedeert nu via een Mauritiaanse U-bocht tegen de eigen regering, maar via arbitrage en dus buiten het Indiase recht om.

India wil nu alle verdragen heronderhandelen en er o.a. inbrengen dat zaken eerst voor de eigen rechter komen en pas via internationale arbitrage als de nationale rechtsmiddelen uitgeput zijn. Ook wil India een lijst met uitzonderingen op economisch, milieuhygienisch en sociaal gebied.

Zie ook TTIP leidt tot een parallel rechtssysteem voor grote bedrijven .

Noorden van Waterrijk in risicogebied UFS en de mogelijke gevolgen voor de woningverkoop

De officiële goegemeente in Eindhoven doet altijd holadiee over de vele baten die het (vooral) vakantievliegveld de regio zou schenken. Er zijn wel baten, maar die zijn niet zo hoog als vaak aangenomen.

Wat vaak over het hoofd gezien wordt, is dat er ook kosten voor de omgeving zijn, bijvoorbeeld in de zin van beperkingen aan de ruimtelijke ordening. Binnen de 20 Ke-zone heeft men afgesproken geen grootschalige woningbouw te plegen, waardoor bijvoorbeeld Son met een deel van de bouwplannen in Sonniuswijk bleef zitten. Een ander glanzend plan, de Brainport Innovatie Campus, ligt grotendeels binnen de 20Ke-zone en deels zelfs binnen de 35Ke-zone, en verder in het beinvloedingsgebied van de A2. Ik kan mij niet voorstellen dat al die kenniswerkers zich goed kunnen concentreren en mocht de regio hier nog eens een kwetsbare bestemming willen realiseren, dan is dat in elk geval in de 35Ke-zone verboden.

De ruimtelijke ordening rond vliegveld Eindhoven is ontstaan in de tijd dat het geluid het enige criterium was. Technisch is het relatief simpel om een geluidssigaar te construeren, want er zijn goede rekenmodellen die betrouwbare gegevens afscheiden als er betrouwbare gegevens ingestopt worden. Wie een blik werpt op de kaart van de regio, ziet dat nieuwe initiatieven buiten de 20Ke-zone blijven, zoals die in 2020 verondersteld wordt te zijn. De Eindhovense wijk Waterrijk is daarvan een voorbeeld.

Geluidscontour civiel+militair Luchthavenbesluit 2013

Dat is iets waard, maar een probleem blijft dat er

a) binnen de 20Ke-zone al tienduizenden huizen stonden die niet beschermd zijn.

b) als na 2020 het vliegveld verder zou groeien, de 20Ke-zone opschuift over de huizen heen, die nu buiten die zone gerealiseerd worden. De 20Ke-zone beschermt alleen de nieuwbouw die na de vaststelling van de zone gerealiseerd wordt.

c) ook buiten de 20Ke-zone bestaat veel hinder

Het nieuwe probleem is dat er een tweede milieucriterium bijgekomen is, namelijk (ultra)fijn stof (UFS). Dat gedraagt zich fysisch anders dan geluid en maakt een ander soort vlek op de kaart. Nieuwe huizen, waarvan men dacht dat ze aan de regels voldeden, kunnen toch een ander probleem hebben. Voor dit probleem bestaan nog geen wettelijke regels en in bijv. het Milieu Effect Rapport bij het recente Luchthavenbesluit speelt UFS geen rol. In praktijk bestaat er wel een probleem.

Ultrafijn stof-verdeling rond het vliegveld, 2020, alleen civiel

Ik kreeg dus een stel over de vloer dat overwoog om een huis te kopen in het noorden van de nieuwe Eindhovense wijk Waterrijk (een onderdeel van Meerhoven). De vraag was hoe dat plan zich verhield tot de recent bekend geworden gemeentelijke UFS-schatting rond het vliegveld. Wat ik daarvan vond?

Ik kan niet besluiten of iemand anders wel of geen huis moet kopen. De keuze is aan hen en er was geen sprake van een dwangsituatie. Ik kan slechts de informatie geven dat het Noorden van Waterrijk binnen het groene deel van de blob zit, en dat dus aannemelijk is dat de UFS-concentratie minstens verdubbeld is t.o.v. de achtergrond. Daar zit het militaire vliegen nog niet bij.

Zeer onlangs kreeg ik een mailtje dat het stel van de koop had afgezien, met de milieusituatie als een van de argumenten.

Zie ook Het milieu in Meerhoven .

VS-krijgsmacht bereidt zich voor op klimaatoorlogen

Politici in de VS steggelen er nog over, maar de krijgsmacht van de VS is er al lang uit: het is nodig om je voor te bereiden op oorlogen, waarvoor het klimaat de “threat multiplier” of de “accelerant of instability” wordt. Niet de enige oorzaak, maar wel een versterkende factor naast slecht en corrupt bestuur, ethnische verdeeldheid en bevolkingsgroei. Nigeria is een voorbeeld: door slecht en corrupt bestuur, ontbossing, overbegrazing en ook door het verschuiven van de regenzones is het noorden van Nigeria van vruchtbaar boerenland veranderd in savanne. Dat heeft de opkomst van Boko Haram ongetwijfeld geholpen.

Bij het voorkomen en bestrijden van de geopolitieke gevolgen hiervan wordt de krijgsmacht van de VS als vanzelf een belangrijke speler op het gebied van de humanitaire hulp. Niet omdat ze ineens softie zijn geworden, maar omdat het belang van de VS ermee gediend is. De leiding in de afzonderlijke militaire districten in de wereld heeft inmiddels in januari 2016 instructies gekregen om plannen te maken.

Hierover schrijft Andrew Holland in de Scientific American van juni 2016.

Klimaatverandering heeft een direct en indirect gevolg.

Direct kan de militaire infrastructuur door de stijging van de zeespiegel onder water lopen. (Het zou tragisch zijn als Guantánamo Bay onderliep? Zeg ik, niet Andrew Holland). Dat is de minste zorg.

Indirect ligt het veel moeilijker. Holland noemt enkele voorbeelden.

In Afrika, waar de grootste problemen verwacht worden, hebben de VS weinig militaire mensen rondlopen. Daar werkt de krijgsmacht van de VS samen met USAID, en werkt hij in eerste instantie min of meer diplomatiek. Holland noemt als positief voorbeeld Burundi. Op basis van wetenschappelijk onderzoek was daar ellende voorspeld en die kwam inderdaad toen de huidige president ongrondwettelijk nog een derde termijn aan de macht wilde blijven. De rellen hebben tot nu toe zo’n 500 mensen het leven gekost, maar de zaak liep in zoverre niet uit de hand dat het (door de VS getrainde leger) leger neutraal bleef (beweert Holland). Met Nigeria hebben de VS tot nu toe weinig bemoeienis gehad.

In Azië noemt Holland de hulpverlening aan de Phillipijnen na de orkaan Haiyan als voorbeeld. De VS-krijgsmacht kon daar snel en goede hulp bieden. Obama kon zes maand later een nieuw defensieverdrag tekenen. Haiyan is een klimaatvoorbeeld, omdat de oceanen warmer worden, waardoor aantal en heftigheid van de typhoons toeneemt. Zolang een Amerikaanse bondgenoot banger is voor de volgende typhoons als voor de Chinese dreiging, aldus vrij vertaald het militaire standpunt, staat hun hoofd niet naar uitbreiding van hun defensie. Aldus opgetekend door Holland.

Ook in het Midden-Oosten zijn er veel klimaatproblemen (oa Syrië), maar vooralsnog zijn de Amerikanen daar zo druk aan het vechten dat er geen langere termijn-gedachten op de agenda verschijnen.

Tenslotte besteedt Holland een analyse aan het noordpoolgebied. Dat wordt ijsvrijer (maar het ijs blijft grillig). De Russen hebben er hun machtige Noordelijke vloot, de VS alleen patrouillerende onderzeeërs en geen infrastructuur. Militaire aanwezigheid daar zou de Amerikanen kapitalen kosten. Vooralsnog tekent zich een ijsbrekerwedloop af.

Zie: Burgeroorlog in Syrië mede veroorzaakt door klimaatverandering

Zie: Sanders over terrorisme en klimaatverandering

Zie: Hoe Kemal Ali op Lesbos terecht kwam

climate security report 2012_Foley_Holland-rr
Zie: Catharine Foley en Andrew Holland, American Security Project, 2012
op www.americansecurityproject.org/climate-security-report

2014 Climate Change Adaptation Roadmap, US Department of Defense, june 2014
zie 2014 climate change adaptation roadmap_US DOD

Response to Congressional Inquiry on National Security Implications of Climate-Related Risks and a Changing Climate op
http://archive.defense.gov/pubs/150724-congressional-report-on-national-implications-of-climate-change.pdf

H2S in grondwater waterspeelplaats Eindhovense Bonifaciuslaan

In de Eindhovense wijk Stratum is een gloednieuwe waterspeelplaats voor kinderen aangelegd. Helaas was de vreugde van korte duur, want het water werd bruin van het ijzer (overigens op zich onschadelijk), en er kwam zwavelwaterstofgas vrij (H2S). En H2S is bepaald niet ongevaarlijk als je pech hebt. In de open lucht, aan de rand van een open park, en zeker als het waait, blijft de concentratie als regel binnen veilige perken. Maar het stinkt wel goor.

Waterspeelplaats St Bonifaciuslaan Eindhoven op 7 juli 2016

Praktisch dezelfde situatie heeft zich in Deurne voorgedaan, op een waterspeelplaats in een dennenbos. Omdat Deurne al een van de epicentra is van de veeteeltproblematiek, en omdat er gelijktijdig ook nog andere slechte zaken in de natuur plaatsvonden, leidde het H2S daar tot grote opwinding. Mede in de hand gewerkt omdat, zoals sommige mensen in Deurne zeggen, er toen twee wethouders van de ZLTO zaten en een van de VVD.
Er kwam uiteindelijk deskundig onderzoek.

In een notedop: de vorming van H2S vindt plaats als resultante van een chemisch evenwicht waarbij sulfaat, fijnverdeelde koolstof (DOC), bacterien, ijzer en waterstofionen betrokken zijn. Aan dat evenwicht zitten als het ware knoppen waaraan gedraaid kan worden.
Normaliter bedient de natuur die knoppen. Dat lijkt zo te zijn aan de Bonifaciuslaan. De omgeving staat niet bekend vanwege de intensieve veehouderij.
Een andere vraag is of de landbouw mede aan de knoppen kan zitten als er wel intensieve veehouderij in de buurt is. Dat denken sommige mensen in Deurne. Mijns inziens kan dat niet helemaal worden uitge-
sloten. Dat zou dan moeten omdat het grondwater op pakweg 15m diepte, mede door toedoen van de landbouw, sulfaatrijker geworden is, zuurder geworden is en/of doordat er vanuit de bouwvoor fijn verdeelde koolstof met het grondwater mee omlaag gespoeld is. Het eerste is waarschijnlijk (maar niet alleen door de landbouw), voor het tweede zijn aanwijzingen dat dat in bescheiden mate zo is, van het derde valt momenteel niets te zeggen.
Om de zuurgraad van de grond bij te houden hoeft de provincie eigenlijk niks anders te doen als bestaande peilbuizen te volgen, en in Deurne
lijkt mij aanvullend onderzoek vanwege die fijn verdeelde koolstof niet verkeerd.

Zie ook mijn eerdere verhaal Zwavelwaterstof in Deurne (en in de rest van Brabant) .

Inmiddels is de waterspeelplaats bij de St Bonifaciuslaan op de waterleiding aangesloten. De kindertjes kunnen weer poedelen.

Toch wat onbevooroordeelder denken over genetische modificatie -1?

Bovenop alle ellende, die Brabant al heeft vanwege het hagelnoodweer en de verzopen velden, komt er bij aardappels nog een beruchte plaag bij: de aardappelschimmel Phytophthora Infestans.

Ik heb hierover al vaker geschreven, o.a. met als aanleiding het Wageningse DURPH-project en de Ierse hongersnood. Zie De Ierse hongersnood, aardappelen, phytophthora en DURPH en Genetische Modificatie is normale techniek .

In niet- Phytophthoravriendelijke weersomstandigheden houden
reguliere telers zich de (water)schimmel van het lijf door bij het minste voorteken te spuiten. De schimmel is in normale tijden goed voor ongeveer de helft van alle bestrijdingsmiddel in Nederland.

Biologische boeren mogen niet spuiten en moeten dus op genade hopen of op resistente gewassen. Daartoe hebben ze, volgens de vakhandel, een beperkte keus uit zes rassen. De ontwikkeling van die rassen duurt lang: om bijvoorbeeld een paradepaardje, de Carolus-aardappel, te ontwikkelen heeft men 60 jaar nodig gehad, volgens de ontwikkelaar Agrico.
Dan nog is de resistentie vaak beperkt tot één afweermechanisme. Er zijn van de Phytophthora duizenden varianten in omloop (de schimmel heeft iets van 2500 ziekmakende genen). Nederland is zelfs een kraamkamer van nieuwe klonen. Een recente nieuwe kloon heet EU_36_A2. Het lijkt een beetje op griep-codes en die gelijkenis is inderdaad niet absurd. Ook van de griep heb je elk jaar nieuwe varianten.
Door die verscheidenheid is een enkelvoudige resistentie vaak snel doorbroken.

In de voortdurende nattigheid van de afgelopen periode is de (water)schimmel feitelijk bijna onbestrijdbaar geworden. Spuiten werkt niet. Ook de niet-resistente biologische aardappels gaan op grote schaal voor de bijl. Er worden dan ook op grote schaal percelen weggebrand (biologisch of niet), waardoor de knollen, voor zover die er zijn, niet meer verder groeien. Of wegrotten, als ze zelf al geïnfecteerd zijn.
De biologische boeren zijn van ellende zelfs gaan spuiten met koperoxichloride. Biologische boeren mogen dat in heel lage concentraties als bladmest (een vreemd verhaal, want aardappels hebben geen extra koper nodig.). In veel hogere concentraties zou het als bestrijdingsmiddel werken, maar in die toepassing heeft de CTGB het al in 2000 verboden vanwege de schadelijkheid voor het bodem- en waterleven en voor de plant. In lage concentraties helpt het niet tegen de Phytophthora. Wettelijk kan er niet tegen worden opgetreden (ook het keurmerk Skal niet), omdat dit soort giften van sporenelementen niet geregistreerd hoeft te worden.
De biologische sector is hier gevaarlijk bezig.

Boeren branden loof van biologische aardappels in de Flevopolder (juli 2016)

Wel-resistente biologische aardappels houden het tot nu toe nog, maar de basis daarvan is smal. “Hoe anders zou de situatie zijn als de via genetische modificatie phytophthoraresistente aardappel op de markt was?” aldus Leo Tholhuijsen, chef akkerbouw, in de Boerderij van 6 juli 2016 “Het is hoog tijd dat gentechnologie met soorteigen genen in Europa wordt toegestaan.”

Dat is een pleidooi waar ik mij graag bij aansluit. En het is precies wat het Wageningse DURPH-project gedaan heeft. Door genetische modificatie van onze aardappel met een heleboel genen tegelijk uit Zuid-Amerika is er als het ware in korte tijd een cassette aan genetische afweersystemen in de aardappel gebouwd – een cassette die desgewenst van jaar tot jaar aangepast kan worden, net als bij de griepprik.

Ik zou mijn vrienden van de linkse politieke partijen en de milieu-
beweging, die mijn rubriek regelmatig lezen, willen oproepen om hun vastgeroeste meningen over nieuwe ontwikkelingen in de landbouw in het algemeen, en van genetische modificatie in het bijzonder eens een scheut smeerolie te geven.
Ik zou de ideologie eens een keer systematisch langslopen. Welke ideologische elementen hebben eeuwigheidswaarde (zoals niet spuiten en aandacht voor de bodem), en welke zijn in feite overbodig of zelfs schadelijk (zoals een verbod op genetische modificatie)?

Aarde wordt inderdaad steeds warmer

Een internationaal rapport van de American Meteorological Society, de State of the Climate, toont aan dat de aarde inderdaad steeds warmer aan het worden is.
state of the climate_titelpagina

De VS-overheidsorganisatie NOAA (de National Oceanic and Atmos-
pheric Adminstration) maakte een samenvatting van het rapport. Enkele highlights:

De langetermijn trend in de klimaatverandering en een van de sterkste El Niño’s ooit zorgden ervoor dat 2015 nog warmer was dan 2014, en daarmee het warmste jaar sinds de metingen begonnen.
De mondiaal gemiddelde landtemperatuur zat ruim 0,4°C boven het gemiddelde van 1981-2010 (in de klimaatleer werkt men standaard met 30 jaar-perioden bg)
Het Noordpoolgebied was jaargemiddeld 1,2°C warmer.
De broeikasconcentraties van CO2, methaan en N2O waren de hoogste ooit (CO2 jaargemiddeld 399,4ppm, een stijging van 2,2%).
De mondiaal geiddelde zeewatertemperatuur zat ongeveer 0,35°C bovengemiddeld, en is eveneens een record
De zeespeigel is 70mm gestegen sinds men in staat was die mondiaal te meten, in 1993
Er waren in 2015 over de hele aarde 101 tropische cyclonen, terwijl er dat van 1981-2010 jaargemiddeld 82 waren

state of the climate_continents

De NOAA-samenvatting is te vinden op http://www.noaa.gov/international-report-confirms-earth-hot-and-getting-hotter .

In de NOAA-samenvatting wordt doorgelinkt naar het integrale rapport. Let wel, dat is 106MB. Zie www.ametsoc.org/ams/index.cfm/publications/bulletin-of-the-american-meteorological-society-bams/state-of-the-climate/ .

Gif ter zee en in de lucht – eigenlijk kunnen onze sporters in Rio maar het beste zo snel mogelijk verliezen

Er wordt breeduit geklaagd over het Braziliaanse oppervlaktewater, waarin Olympisch gezeild of zelfs gezwommen moet worden. Dat is geheel terecht.

Maar Reuters kwam met een verheffende verhaal over gevaarlijke concentraties luchtvervuiling in Rio. (hier het Reuters-artikel )
De lucht zou ‘binnen de limieten van de World Health Organization WHO zijn’, aldus Brazilie in zijn officiele bidbook. Dat blijkt niet waar en is ook nooit waar geweest.
De baai van Rio deJ_OlS_aug2016
Reuters heeft op verschillende plaatsen gedurende 22 aparte periodes van een uur atmosferische PM2.5 – concentraties bepaald. Dit in samenwerking met Paulo Saldiva van de Universiteit van Sao Paulo. (PM2.5 is Particulate Matter (fijn stof) met een diameter onder de 2,5μm).
De hoogste uurwaarde bedroeg 65μgr/m³, gemeten bij het Olympisch Stadion op dinsdag 30 juni, midden op de ochtend – een tijdstip waarop nu veel wedstrijden plaatsvinden. Het Copacabanastrand scoorde 57μgr/m³ en het Olympisch Dorp 32μgr/m³.
Er bestaat geen WHO-advies voor uurwaarden. Voor jaargeniddelde waardes is het WHO-advies 10μgr/m³ en voor etmaalgemiddeldes 25μgr/m³. Het is, hoe dan ook, zeer hoog.

‘Het is niet eerlijk’ zei Tania Braga, die voor het Olympisch Comité duur-
zaamheid en juridische zaken doet ‘je mag bij luchtvervuiling niet alleen naar de PM-data kijken. Stikstof- en zwaveloxide zitten wel binnen het WHO-advies”. Kan kloppen, maar fijn stof doet veruit het meeste schade.

Reuter vroeg het Braziliaanse milieubureau van de deelstaat INEA om uitgebreidere gegevens. Nu wordt PM2.5 nog niet heel lang routinematig gemeten. Reuters haalt uit INEA-cijfers dat Rio vanaf 2011 83% van de tijd boven het WHO-advies van 10μgr/m³ zit.

PM10 wordt al langer gemeten, en is ook elders bepaald. Rio zat van 2010 t/m 2014 voor PM10 op 52μgr/m³ (WHO-advies is 20μgr/m³). INEA wou de gegevens over 2015 en 2016 niet geven.

In Bejing (2008) kwam de PM10 tot 82μgr/m³, in Londen (2012) tot 23μgr/m³, in Athene (2004) tot 44μgr/m³ (wat me eigenlijk nog meevalt), in sydney (2000) tot 24μgr/m³ en in Atlanta (1996) tot 28μgr/m³, aldus (voor de cijfers t/m 2008) professor Staci Simonich van Oregon State University.

Athene wordt grotendeels door heuvels omgeven en ligt dus in een soort kom. Ook daar sterft het van het autoverkeer en de tweetakt-brommers. Je ruikt het als je buiten komt.

Nu verblijven de athleten maar kort in Rio. Hoe korter, hoe beter voor hun gezondheid en anders moeten ze maar hopen dat het lang en hard gaat regenen.
Voor de inwoners van Rio ligt het wat moeilijker. Die kunnen er voor kiezen om geen slok water uit de Guanabarabaai te drinken, maar niet om geen rio-se lucht in te ademen. Universiteitsman Saldiva kwam, de systematiek van de WHO gebruikend, op ongeveer 5400 inwoners van Rio die per jaar aanluchtvervuiling overlijden. Ter vergelijking, vorig jaar werden er in Rio 3117 mensen vermoord, en dat aantal is ook al berucht.

Behalve dat je er dood aan gaat, ga je van luchtverontreiniging ook langzamer lopen. Elke 10μgr/m³ boven het 20μgr/m³-advies van de WHO maakt sporters 0,2% slechter, aldus Jamie Mullins, University of Massachusetts – Amherst op basis van grootschalig onderzoek.

Milieudefensie naar de rechter voor schone lucht – elders in de wereld juridische klimaatzaken

De Vereniging Milieudefensie is naar de rechter gestapt vanwege het recht op gezondheid. “In Nederland gaan we gemiddeld 13 maanden eerder dood door de hoeveelheid fijn stof en stikstofdioxide (NO2) die we inademen.” aldus Milieudefensie in de publiekssamenvatting van de dagvaarding, zich beroepend op het RIVM.
Verder beroept Milieudefensie zich op het Europees Milieu Agentschap (2015), dat stelt dat er in Nederland jaarlijks 31.000 levensjaren verloren gaan aan NO2, 2700 aan ozon en 112.700 aan fijn stof.

Milieudefensie wil dat de Staat zich aan de Europese (en ook Nederlandse) norm houdt. De organisatie noemt eigen metingen (op 11 van de 58 meetlocaties werd die norm overschreden) en ook het RIVM erkent dat in 2015 op 1900 plaatsen de NO2-norm werd overschreden.
Bestaande wantoestanden als 130km/uur op de snelweg, megastallen en kolencentrales dragen aan het probleem bij, aldus Milieudefensie.

Presentatie_Luchtkwaliteit-feb 2016-sheet PM25 roet

Behalve dat Nederland zich overal aan de luchtkwaliteitsnorm moet houden, wil Milieudefensie van de rechter horen dat het voorzorgsbeginsel toegepast moet worden, en dat de Staat dus flink onder de wettelijke maxima te sturen. Tenslotte wil Milieudefensie dat de rechter uitspreekt dat Nederland de mensenrechten onvoldoende respecteert door de slechte luchtkwaliteit niet aan te pakken.

De Groningse professor milieurecht Gerrit van der Veen ziet een analogie met het Urgendaproces. “Milieugroepen en particulieren kunnen zich in normaliter niet op dit soort algemene Europese milieuwetten beroepen” aldus Van der Veen in de Volkskrant van 2 augustus 2916, maar het Urgendavonnis heeft dat doorbroken, tenzij het aangetekende hoger beroep alsnog anders uitvalt. “Op papier lijkt het afdwingen van schone lucht zelfs makkelijker dan het eisen van beter klimaatbeleid” en “Lucht-
kwaliteit kun je directer koppelen aan het recht op gezondheid dan klimaatbeleid, want de potentiele inbreuk van luchtkwaliteit op de persoon-
lijke gezondheid is duidelijker.”

De samenvatting van de dagvaarding is te vinden –> Samenvatting dagvaarding .
De volledige dagvaarding is te vinden –> Volledige dagvaarding .

Ik druk graag wat stukjes uit de dagvaarding af, maar geïnteresseerden raad ik integrale lezing aan:
dagvaarding_a
. dagvaarding_b

Meer dan 1500 ‘crowdfunders’ helpen mee om het proces mogelijk te maken. Ik ben er daar een van.

——————————-

Overigens maakt het voorbeeld van Urgenda ook elders in de wereld school. de Correspondent van 2 aug 2016 gaf een paar mooie verhalen.

Afgelopen april stonden 21 kinderen van acht tot achttien voor de rechtbank in Oregon (VS) met de organisatie Childrens Trust en bepleitten bij monde van Xiuhtezcatl Tonatiuh de zaak van het klimaat met een beroep op het 5de en 9de Amendement van de Bill of Rights en de “Public Trust-doctrine” . De rechter vond dat de zaak behandeld mocht worden, ook al probeerden de regering en de fossiele brandstof-industrie dat te blokkeren. Gaat in april 2017 verder.

In Australie, waar de wetgeving zich niet leent om het op de Nederlandse of VS-manier te doen, is de Australian Conservation Foundation een zaak begonnen tegen de opening van de Carmichael Coal Mine in Queensland. Breekijzer is de aantasting van het Great Barrier Rif.

Zie voor de verhalen over de VS en Australie http://www.reportageonline.com/2016/06/climate-litigations-global-takeover/

De Philippijnen na typhoon Haiyan/Yolanda, een van de krachtigste ooit geregistreerd

Op de Philippijnen heeft de Commission on Human Rights (CHR) aan 47 ‘carbon majors’ een document gestuurd, waarin ze ervan beschuldigd worden met hun broeikasgasemissies de fundamentele mensenrechten op “life, food, water, sanitation, adequate housing and self determination” te schenden. Deze oorzaken van klimaataantasting moeten “eliminated, remedied and prevented” worden. Dit kan tot een officieel onderzoek leiden, want de CHR is een officieel overheidslichaam. Zo’n onderzoek zou uniek in de wereld zijn (The Guardian 27 juli 2016).

De historici van het Groenlandse ijs

Als de Groenlandse ijskap helemaal zou verdwijnen, zou de zeespiegel meer dan zes meter stijgen. Nu is het niet meteen zover, maar over enkele eeuwen zou het wel kunnen. Tot nu toe zijn de verwachtingen voor 2100 dat het Groenlandse ijs drie decimeter aan de zeespiegel toe-
voegt. Maar veel is nog onbekend en het lijkt uiterst relevant voor
Nederland. Groenland verliest nu 200 miljard ton ijs per jaar.
ice historians-2
Het is daarom interessant dat Nature (Quirin Schiermeier, 28 juli 2016) aandacht besteedt aan Deens academisch onderzoek, met in de hoofdrol Anders Bjørk. Bjørk is een avontuurlijk type, dat gek is op de poolgebieden en met grote regelmaat op Groenland komt. Maar vlak buiten Kopenhagen, in een oud fort, vond hij een researchobject dat minstens zo waardevol was en dat hem even intensief bezig houdt als zijn veld-
werk op Groenland.

Oude luchtfoto’s. Begin jaren ’30 lagen Denemarken en Noorwegen overhoop wie er de baas was op Groenland. Denemarken won dat in 1933 bij het Internationaal Hof in Den Haag. Intussen waren er tienduizenden (ooit geheime) foto’s gemaakt, waarvan de gevoelige negatieven in het Deense fort lagen. De toenmalige expeditie werd geleid door Knud Rasmussen. De foto’s zijn gemaakt vanaf 4000 m hoogte, vanuit een open watervliegtuig, met een roterende camera.
De toenmalige onderzoekers hebben goed werk geleverd. Ook zonder GPS bleek het mogelijk nauwkeurig te navigeren.
Uiteraard kijken de meeste foto’s schuin op het land. Daardoor moeten ze een voor een met de hand omgezet worden naar nette coördinaten. Dat gaat goed, maar kost veel tijd.
ice historians-1
Nu bekend is dat Bjørk zich met dit werk bezig houdt, wordt hem van alle kanten materiaal aangeboden, waardoor zijn bestanden zowel naar voren als naar achteren uitgebreid zijn. Deze kant op tot voorbij de oudste satellietgegevens, die 40 jaar oud zijn, en de andere kant op tot voorbij de uitvinding van het fototoestel, zoals schetsen van Hinrich Rink (1851) van de Jakobshavn gletsjer. Ook dat bleek precisiewerk. Bjørk heeft ook schetsen die Alfred Wegener kort voor zin dood gemaakt heeft op centraal-Groenland (Wegener was de man die voor het eerst de theorie van de ‘plate tectonics’ geopperd heeft – de theorie van de drijvende continenten. Hij werd aanvankelijk voor gek versleten.).
Inmiddels heeft Bjørk 180.000 luchtfoto’s en en ongeveer 600 schetsen en schilderijen.
Ook heeft Bjørk historische metingen van de zeewatertemperatuur, die gelegd kunnen worden naast die van het NASA Oceans Melting Greenland project.

Elk van de 309 rode stippen is een grote gleysjer. Elk blauw lijntje is een vliegtracé.

Het algemene beeld is dat het ijs zich moeilijk in regels laat vangen.

In Bjørks analyseperiode is het ook door natuurlijke oorzaken warmer en kouder geweest. Eind 19^de eeuw was het relatief koud, en begin 20^ste eeuw relatief warm. Men ziet dat terug op de foto’s. Gletsjers reageren gevoelig op kleine temperatuurverschillen, maar gletsjers die in zee eindigen reageren sneller dan die op het land liggen. En daarbinnen hebben gletsjers ook nog een individueel gedrag, dat mogelijk wordt beïnvloed door de onderliggende rotsen.

Maar de tekens zijn niet goed. De huidige terugtocht duurt langer en is omvangrijker dan bij eerdere fluctuaties het geval was. Het gemiddelde jaarlijkse ijsverlies tussen 2003 en 2010 was meer dan het dubbele van het gemiddelde in de 20^ste eeuw.
groenlandse gletsjer_1932_nu