Bernard – Page 119 – Weblog Bernard Gerard

Invloed van Brabantse beleidsregel toedeling PAS op Eindhoven Airport? – update

Update dd 8 sept 2015:
Op 28 juli 2015 zijn de vragen beantwoord door te zeggen dat inderdaad de wetgeving van vóór de PAS gold (dus de Natuurbeschermingswet Nbw van 1998), en dat de stikstofuitstoot door het vliegveld de omgeving niet significant verslechtert. Het probleem is dat deze bewering moeilijk controleerbaar is.

De redeneerlijn in de MER bij het Luchthavenbesluit (welke MER zelf gedateerd is juni 2013) zit als volgt in elkaar.
Als er geen verandering zou optreden in het aantal vliegbewegingen zal het vliegveld (vliegtuigen, bijbehorende auto’s en grondactiviteiten) in 2014 maximaal 18,4 molN/ha*y op Kempenland-West dumpen en in 2024 maximaal 9,7 molN/ha*y.
De eerste fase van het Aldersadvies brengt deze getallen in 2014 op 18,4+0,46 = 18,9 molN/ha*y. De tweede fase idem op 9,7+0,57=10,3 molN/ha*y. De eerste fase van Alders verhoogt dus de stikstofdepositie op een al veel te zwaar belast gebied. De tweede fase soupeert een deel van de milieuwinst op, die anders in 2024 behaald zou zijn.
De gemiddelde depositiecijfers zijn lager dan de maximale.

De reden voor de vragen was dat de waarde maximaal 0,46 (en gemiddeld 0,16) hoger is dan de provinciale verordening, die 0,05 voorschrijft. Er is dan een ‘passende beoordeling’ nodig in de zin van de Nbw. De MER schrijft een aantal concrete passages op over Kempenland-West (kalkrijk kwelwater, vegetatietypes, concept-beheerplan voor als straks de PAS er is) en concludeert daaruit dat de toename ‘niet significant’ is.
Het is specialistenwerk om deze beweringen te controleren, en dus om te beoordelen of deze ‘beoordeling’ inderdaad ‘passend’ is. Deze controle heeft niet plaatsgevonden omdat het niet mogelijk was om tegen het Luchthavenbesluit in beroep te gaan. De controle-exercitie zou puur theoretisch gebleven zijn.

Vervolgvragen in PS zouden vooral leiden tot interpretatiediscussies over de Nbw 1998 en nauwelijks tot discussies over het vliegveld. De Nbw is sinds de invoering van de PAS al weer gewijzigd. De indruk is dat de PAS zijn schaduw vooruitgeworpen heeft.

Omdat de middelen ontbreken om te controleren of de ‘beoordeling’ inderdaad ‘passend’ geweest is, omdat het niet mogelijk is uitkomsten van deze controle juridisch in te zetten, omdat het Luchthavenbesluit inmiddels aangenomen is en de strijd rond het vliegveld inmiddels verder geëvolueerd is, heeft het geen zin om vervolgvragen te stellen.
Tevreden ben ik er niet mee.

Persbericht Eindhoven, 2 juli 2014

Op 1 juli 2015 is landelijk de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) van kracht geworden. Tegelijk is ook de aanvullende “Brabantse beleidsregel toedeling ontwikkelingsruimte segment 2 Noord-Brabant” van kracht geworden.

De SP-fractie in Provinciale Staten van Noord-Brabant vraagt aan Gedeputeerde Staten (GS) of deze nieuwe beleidsregel, in samenhang met de PAS zelf, consequenties heeft voor de voorgestelde toename van het aantal vliegbewegingen op Eindhoven Airport.

Op vrijdag 3 juli vergadert de Alderstafel over de evaluatie van de Eerste fase van het Aldersadvies.

Volgens de SP-fractie is de toename van het aantal vliegbewegingen in de Eerste fase al zo fors, dat in de oude situatie al compensatie nodig geweest zou zijn. Als de Tweede fase doorgaat, stijgt het aantal vlieg-
bewegingen nog verder. Het totaal van beide zit voor een kwetsbaar
vegetatietype als zwak gebufferde vennen al boven de provinciale
limiet.

De fractie wil van GS weten hoe dit precies zit, en of er vanuit Den Bosch maatregelen genomen gaan worden.

Voor meer info

Willemieke Arts
040-2454879
warts@brabant.nl

Bijlage: de vragen van de SP-fractie SP-vragen EhvA en stikstofdepositie

Voor meer uitleg over de PAS (dd 6 febr 2015) zie PAS

Voorbeelden van de SDE+ regeling voor duurzame energie (update 2016)

Ik had op maandag 31 augustus 2015 een verhaal voorbereid voor de fractievergadering van de SP-fractie in PS, waarvan ik onbezoldigd medewerker ben.
Eigenlijk ging het verhaal over mestverwerking. Mijn mening daarover is dat mestverwerking (behalve voor kippen) geen gevolgen heeft voor het aantal dieren wat maximaal gehouden kan worden, en dat specifiek mestvergisting een onmisbare bron van duurzame energie kan zijn als je in Brabant de doelstellingen van het Energieakkoord wil halen. Ik heb mijn opvattingen daarover in deze kolommen neergelegd in de bespreking van het Tweede Kamerstuk ‘Nut en risico’s van covergisting‘.

De discussie waaierde al gauw uit naar het veronderstelde gebrek aan rentabiliteit van mestvergisting. Daar strijden verouderde opvattingen soms met geloofsartikelen, en dat niet alleen bij mijn SP-fractie. Maar ik had niet de vraag voorgelegd gekregen om een en ander financieel te
onderbouwen.
Dat vond ik eigenlijk wel jammer en ik heb het verzuim vandaag (dinsdag 1 september 2015) goedgemaakt. Dat is niet heel moeilijk, want we hebben de SDE+ regeling en daartoe zijn heel veel dingen goed uitgezocht. IK heb zitten grasduinen in de cijfers van 2015 en kom tot het volgende verhaal.

Ik heb drie basale opvattingen over het onderwerp energie, nl:
1) de nood is zo hoog is dat je basisreflex moet zijn om te kijken of iets wel kan, en niet of iets niet kan
2) niet op losse gronden energetische mogelijkheden tot taboe te ver-
klaren
3) de feiten te laten spreken.

Ik heb daarom uitgezocht hoe het feitelijk zit met het financiele aspect van enkele vormen van duurzame energie. Dat is niet heel moeilijk, want de SDE+ subsidieregeling geeft uitgebreide informatie. Ik stel aan geïnteresseerden op aanvraag gaarne nadere informatie beschikbaar.

De systematiek van de SDE+ werkt als volgt:
1) het is een exploitatiesubsidie, geen investeringssubsidie. De regeling past per geproduceerde kWh geld bij
2) de regeling gaat van een soort fictieve grijze stroom-prijs uit, die momenteel (afhankelijk van de categorie) ergens op de 2 tot 4 cent/kWh gesteld wordt. Aangenomen wordt dat de duurzame exploitant dit bedrag voor zijn stroom, gas of warmte vangt.
De werkelijke groothandelsprijs voor elektriciteit in Noord-Europa was in 2014 feitelijk 4,4 tot 4,9 cent/kWh. Deze gemiddelde prijs wordt onder andere mogelijk gemaakt door kolen en atoom en omdat sommige indirecte maatschappelijke kosten niet worden meegeteld. Elke andere energiebron is op deze basis jaargemiddeld onrendabel.
3) er wordt door ECN en DNV GL jaarlijks een basisprijs vastgesteld, die gelijk is aan de kostprijs per kWh waarvoor een bepaalde duurzame techniek door een grote meerderheid van de exploitanten geleverd kan worden.
4) het verschil wordt uitgekeerd als subsidie op basis van feitelijk gerealiseerde kWh
5) De subsidie heeft een eindige looptijd
6) De mogelijkheid om subsidie aan te vragen wordt stapsgewijze ge-
opend met oplopende drempelbedragen. Op 31 maart 2014 kon bijvoorbeeld iedereen een aanvraag voor een WKK-covergister indienen die dacht voor 7 cent/kWh duurzame stroom en warmte te kunnen maken. Op 20 april 2014 idem voor 8 cent/kWh, enz.
Hiermee is een zekere zakelijkheid in de systematiek ingebouwd.
7) Het totaal te vergeven bedrag is 3,5 miljard.
Update dd febr 2016: vanaf 1 jan 2016 is het bedrag 8,0 miljard, verdeeld over een tranche in het voorjaar en in het najaar.

Nu wat voorbeelden:

Een WKK-covergister (WKK = WarmteKrachtKoppeling: zowel de stroom als de warmte worden gebruikt)
Looptijd van de subsidie 12 jaar, geschat aantal vollasturen 5732 (=65% van de capaciteit)
Geschatte kostprijs (basisprijs) = 11,3 cent/kWh
Grijze prijs = 3,4 cent/kWh
SDE+ subsidie = 11,3 – 3,4 = 7,9 cent/kWh

Windenergie in Westbrabant, gemiddelde windsnelheid 7 – 7,5 m/sec
Looptijd van de subsidie 15 jaar, geschat aantal vollasturen onduidelijk (ergens rond de 2000)
Geschatte kostprijs (basisprijs) = 8,6 cent/kWh
Grijze prijs = 3,9 cent/kWh
SDE+ subsidie = 8,6 – 3,9 = 4,7 cent/kWh

Windenergie in Westbrabant, gemiddelde windsnelheid 6,5 – 7 m/sec
Looptijd van de subsidie 15 jaar, geschat aantal vollasturen onduidelijk (ergens rond de 2000)
Geschatte kostprijs (basisprijs) = 9,8 cent/kWh
Grijze prijs = 3,9 cent/kWh
SDE+ subsidie = 9,8 – 3,9 = 5,8 cent/kWh

Zonnepanelen (PV) > 15 kWpiek
Looptijd van de subsidie 15 jaar, geschat aantal vollasturen 1000
Geschatte kostprijs (basisprijs) = 14,1 cent/kWh
Grijze prijs = 4,5 cent/kWh
SDE+ subsidie = 14,1 – 4,5 = 9,6 cent/kWh

Zonneboiler > 100 m2
Looptijd van de subsidie 15 jaar, geschat aantal vollasturen 700
Geschatte kostprijs (basisprijs) = 13,7 cent/kWh
Grijze prijs = 5,5 cent/kWh
SDE+ subsidie = 13,7 – 5,5 = 8,2 cent/kWh

Diepe geothermie tbv warmte (diep is meer dan 3500 m onder het maaiveld)
Looptijd van de subsidie 15 jaar, geschat aantal vollasturen 7000
Geschatte kostprijs (basisprijs) = 5,5 cent/kWh
Grijze prijs = 1,9 cent/kWh
SDE+ subsidie = 5,5 – 1,9 = 3,6 cent/kWh

Ik ben er een groot voorstander van om discussies over duurzame
energie op kwantitatieve basis te voeren. Het onderwerp is belangrijk genoeg om het niveau van de goede bedoeling en het warme gevoel te overstijgen.

Als je naar de prijs in 2015 kijkt, is mestvergisting bijvoorbeeld goedkoper dan zonne-energie (wat waarschijnlijk niet lang zo blijft).
Zo bekeken is op dit moment is geen enkele energievorm buiten kolen en misschien atoom rendabel, omdat de prijs van grijze stroom zo idioot laag is. Zelfs de meeste gasgestookte centrales staan momenteel stil.
Dat komt mede, maar niet alleen, omdat kolen, atoom en (in mindere mate) gascentrales hun externe kosten niet in de prijs hoeven te ver-
werken. Als dat wel moest, zag het plaatje er heel anders uit.

En qua leveringsvorm: mestvergisting kan energie opleveren in de vorm van materie (zoals methaan). Voor sommige toepassingen is dat onmisbaar, zoals voor vliegtuigen, voor de chemische industrie, en voor heel veel Nederlandse huishoudens die niet in de komende vijf jaar gasloos worden.

En toen ik toch bezig was, heb ik meteen maar twee plaatje van het effect van schaal- en leercurves opgezocht om te laten zien dat kostprijzen van duurzame energie door de jaren heen dalen.

De daling van de kostprijs van windenergie door de jaren heen (NWEA). De NWEA is iets te propagandistisch over de blauwe lijn (de prijs van grijze stroom). Die blijft al een paar jaar steken rond de 4 a 5 cent/kWh.

De ontwikkeling van de kWh-prijs van zonnestroom door de jaren heen. De gele lijn is inmiddels al weer verder gedaald.
Hieronder een prognose tot 2025. Reken voor Nederland ongeveer 900 kWh/kWpiek, dus iets boven de blauwe lijn.

Prognose kostprijs kWh uit PV-panelen. Bron http://www.itrpv.net/.cm4all/iproc.php/Reports%20downloads/ITRPV_Roadmap_2015_Rev1_July_150722.pdf?cdp=a

Voor vergisters bestaat nog geen serieproductie, en dus nog geen schaal- en leercurves.
Diepe geothermie bestaat in Brabant nog überhaupt niet.

Kabinet gaat in beroep tegen het Urgenda-vonnis (update)

Het kabinet stond voor de vraag of het in beroep moet gaan tegen het opmerkelijke Urgenda-vonnis (zie ook Urgenda wint klimaatzaak voor beter Nederlands klimaatbeleid ). Dat besluit moest voor 24 september genomen worden. De Tweede Kamer praat er in december (dus achteraf) over.

Er was een petitie geopend om het kabinet ertoe te bewegen om niet in beroep te gaan. Ik had mijn lezers opgeroepen aan de petitie deel te nemen, waarin het kabinet ontraden werd in beroep te gaan, in de hoop dat deze actie nog een of twee weken mee zou kunnen helpen.
Inmiddels heeft het kabinet besloten in beroep te gaan (stond in het Eindhovens Dagblad van 1 sept 2015). Geheel onverwacht is dit bepaald niet.

Ik laat deze bijdrage staan omdat er ook andere informatie in staat.

De brief aan en van Samson
Daarnaast liepen er ook andere acties, o.a. om brieven te schrijven naar politici. Ik heb zelf via Milieudefensie en Earth Alarm een brief gestuurd naar Diederik Samson (ooit groot geworden bij Greenpeace).
Ik heb ook een brief teruggekregen van Samson. Het is een beetje een rare brief. Er staan veel mooie woorden in. Er kan van alles en er zal van alles en er moet van alles, maar er staat niet in wat de PvdA-ministers in het kabinet voor standpunt gaan innemen. Idem wat de PvdA in de Tweede Kamer gaat zeggen.
Een dag later bleek dat staatssecretaris Mansveld gewoon vóór het hoger beroep was.
Verder zegt Samson dat hij als politicus niet gaat over juridische kwesties – terwijl deze kwestie nu net juridisch geworden is omdat de politiek het liet afweten.
Tenslotte zegt Samson “dat wie de uitspraak van de rechter volgt, de totale Nederlandse klimaatinspanning maar met minder dan 1% vergroot”. Dat is een zeer vreemde uitspraak die ik ook na enige keren herlezen niet snap. De rechter zegt toch echt dat “De staat in 2020 een 25% lagere CO2 – uitstoot bereikt moet hebben.” ??

Plaatje presentatie Energy Days TU in juni 2014 door Petersen

29 wetenschappers steunen de oproep
Ook een select gezelschap van 29 bekende wetenschappers heeft op 19 aug 2015 een zeer duidelijke brief naar het kabinet gestuurd om niet in beroep te gaan. Onder hen de Delftse prof. Kornelis Blok, wiens boek ik gebruikt heb voor mijn module Energy Analysis aan de Open Universiteit. Zie brief-wetenschappers-aan-Rutte-over-klimaatbeleid_20150819 .
Ze leggen uit dat er grote gevaren dreigen en dat de wereldgemeenschap vanaf 2015 in totaal nog ongeveer 860 Gton CO2 mag uitstoten. Het gezelschap legt uit dat de opgelegde 25% CO2 – reductie te halen is. Ze noemen zeven maatregelen:
1)         verbeteren van de energie-efficiency in de gebouwde omgeving. Dit betaalt zichzelf voor minstens een dele terug.
2)         snelle en intensieve uitvoering van de Warmtevisie van Kamp. Dit kan ook voordelen hebben voor de woonlasten. Zie De Warmtebrief van Kamp .
3)         versnelde implementatie van mestvergisting, die in 2020 zo’n 2 miljard m3 aardgas kan opleveren (goed voor ca 63PJ), en die tevens methaan uit de lucht houdt (zie ook Nut en risico’s van covergisting ).
4)         extra inzet op materiaalrecycling, waardoor over de hele productieketen gerekend minder CO2 nodig is.
5)         een efficiencyprogramma in de industrie, waarin bijv.
verouderde pompen en elektromotoren versneld gemoderniseerd worden (wat ook helpt voor de concurrentiepositie)
6)         het actief betrekken van de samenleving om tot andere leefstijlen en een ander energiegedrag te komen
7)         normen voor de elektriciteitsproductie opleggen, leidend tot een koolstofarmere brandstofmix. Zie afbeelding hieronder.

De brandstofmix voor de elektriciteitsproductie door de jaren heen (Compendium voor de Leefomgeving)

Wie bovenstaande grafiek in cijfertjes zil bekijken, zie –> brandstofmix elektriciteitsproductie door de jaren heen

Geen bolletjesslikkers op Eindhoven Airport (update 1 sept 2015) en de Dreamliner

Arke wilde met de Dreamliner van Eindhoven Airport vanaf november 2015 twee maal per week rechtstreeks gaan vliegen op de Antillen. Voor Eindhoven Airport zou dat de eerste transatlantische verbinding zijn.

Het zei op de eerste plaats al wat dat dit bericht nu naar buiten komt, terwijl de besprekingen aan de Alderstafel in een zeer gevoelig stadium waren. Dat illustreert weer eens de werkelijke gang van zaken: vliegveld-
directeur Joost Meijs kent maar één gelijk, namelijk dat van hemzelf (bij voorkeur 120%), en aan de rest veegt hij zijn kont af.

Hier beet echter Joost Meijs in de hand die hem voedt. Ambtenaren van de ministeries van Veiligheid en Justitie, Financien en Infrastructuur en Milieu willen dat het kabinet dit voornemen gaat verhinderen. Het was niet de bedoeling dat dit interne ambtelijke oordeel uitlekte, maar dat is via Nieuwsuur toch gebeurd.
Het punt is dat er straks ook in Eindhoven op bolletjesslikkers gecontroleerd moet worden. Dat kost een hoop mankracht en geld, en de faciliteiten zijn er, hoe dan ook, nog niet in november. Gezien vanuit het perspectief van een arme Zuid-Amerikaan doet het vliegtuig zijn naam eer aan.

In de Eindhovense gemeenteraad hebben PvdA, Groen Links, SP en BBL een motie ingediend, waarin het College van B&W de opdracht krijgt te voorkomen dat de groei van Eindhoven Airport op deze manier vorm krijgt.
De motie is uiteindelijk niet in stemming gebracht, omdat burgemeester Van Gijzel (normaliter een echte vliegveldfanaat) zei dat hij niet de mogelijkheden had om hem uit te voeren. Hij zou het gevoelen in de motie wel doorgeven aan de minister. Van Gijzel zag de Antillenvluchten zelf ook niet zitten. Hij zag het belang voor Brainport niet en vond daarom de vluchten ‘niet prioritair’.

Op 1 september 2015 meldde het Eindhovens Dagblad dat de bolletjesvluchten toch niet doorgaan. Men zou het vliegveld voor de controle zo ongeveer op zijn kop moeten zetten en dat loont niet voor die paar vluchten per week.

Overigens is op zichzelf een Dreamliner een mooi nieuw vliegtuig. Het is een wide body (en hoort daarom niet op Eindhoven Airport), maar dat gezegd zijnde: het vliegtuig is 20% zuiniger dan zijn concurrenten en zo op het oog twee ACI-klassen stiller (maar ik heb nog geen definitieve ACI-aanduiding kunnen vinden) – dit alles althans volgens de reclame.
Narita Airport (Tokyo) classificeert hem als A.
Het type bewijst dat vliegtuigen door moderne techniek èn stiller èn zuiniger kunnen worden.

Laat Joost Meijs op dat gebied maar eens eisen gaan stellen.

Verklaring belangenorganisaties omwonenden vliegveld over Aldersadvies

Midden in de vakantie is het Alders-advies over de toekomst van Eindhoven Airport uitgebracht.

Dit advies kon niet rekenen op de instemming van de gemaanten rond het vliegveld (met uitzondering van Eindhoven), van de Belangenvereniging Omwonenden Welschap (BOW) en de Brabantse Milieu
Federatie (BMF).
Vanwege dit ontbreken van regionaal draagvlak heeft de Staatssecretaris aan Alders verzocht nogmaals een ultieme poging te wagen om de par-
tijen op één lijn te krijgen. Deze pogingen zijn nu gaande.

De belangenorganisaties hebben, om hun positie duidelijk vast te stellen, een verklaring uitgebracht in de vorm van een Open Brief aan de gemeenteraden en Colleges van B&W van de gemeenten rond het vliegveld, en aan Provinciale en Gedeputeerde Staten. Deze Open Brief staat hieronder in groen afgedrukt.

Mijn handtekening staat er onder omdat ik secretaris van het Platform De 10 Geboden voor Eindhoven Airport ben.

————-

Open brief aan de raadsleden van de regiogemeenten

Geachte raadsleden,

Zoals u waarschijnlijk al heeft vernomen is door de heer Alders onlangs een advies aan de Staatssecretaris uitgebracht over de tweede fase van de groei van Eindhoven Airport. Los van de 15.000 extra vluchten maakt dit advies het mogelijk dat in het zomerseizoen elke nacht 6 vluchten na 23.00 uur zullen landen en dat het hele jaar door op de zaterdagen en de zondagen tussen 07.00 en 08.00 uur in de ochtend 8 toestellen zullen opstijgen. Verder houdt het advies nauwelijks rekening met de alarmerende uitkomsten van de twee GGD onderzoeken, in die zin dat geen enkele serieuze poging gedaan wordt de toename van het aantal (ernstig) gehinderden en slaapgestoorden te verminderen door het ontzien van de randen van de nacht en het via aanpassing van het groeitempo geleidelijk omschakelen naar stillere vliegtuigen. De 1^e en 2^e rings regiogemeenten, de BOW en de BMF kunnen een dergelijke ontwikkeling niet voor hun verantwoording nemen. Daarom hebben zij in de laatste fase van het overleg een eindbod gedaan dat de volgende elementen bevat:

Het aantal landingen na 23.00 blijft beperkt tot 3 (het aantal op historische basis uitgegeven slots, dat in 2013 en 2014 voldoende bleek voor een gezonde exploitatie van Eindhoven Airport).
De zaterdag wordt beschouwd als een ‘doordeweekse’ dag, maar op de zondag mogen voor 08.00 uur geen vliegbewegingen op Eindhoven Airport plaatsvinden (dit is exact het gemiddelde van enerzijds de situatie in 2013 en 2014, waar zowel op de zaterdag en de zondag geen vliegbewegingen voor 08.00 waren toegestaan en anderzijds de wens van Eindhoven Airport om beide weekenddagen als normale werkdagen te beschouwen).
De groei van het aantal vliegbewegingen wordt verlaagd tot een maximum van 2000 per jaar (in plaats van de geplande 3500), waardoor er meer tijd is om geschikte maatregelen te nemen voor het terugdringen van de hinder door bijvoorbeeld het inzetten van stillere vliegtuigen, waarvan nu de eerste door verschillende luchtvaartmaatschappijen besteld gaan worden.

Dit eindbod is tijdens de laatste bijeenkomst van de Alderstafel resoluut ter zijde geschoven. Het heeft niet geleid tot aanpassingen van het Advies van de heer Alders aan de Staatssecretaris, met als argumentatie dat verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat anders de businesscase van Eindhoven Airport niet zou kunnen worden uitgevoerd. In dit verband willen we volstaan met de opmerking dat in het eindadvies selectief geshopt is in de onderzoeksresultaten, sommige onderzoeken gewoonweg zijn weggelaten en dat van de kanttekeningen die aan de Alderstafel zijn geplaatst bij diverse resultaten van de uitgevoerde onderzoeken in het advies niets is terug te vinden. Daarnaast wordt er veel beweerd als zijnde noodzakelijk vanuit de “businesscase” van zowel Eindhoven Airport als de betrokken luchtvaartmaatschappijen, maar deze beweringen worden nergens navolgbaar inzichtelijk gemaakt of met cijfers onderbouwd. De verwijtende toonzetting van het Aldersadvies naar de omgevingspartijen is in dit licht dan ook ronduit ongepast.

Omdat een regionaal draagvlak voor het Aldersadvies ontbreekt, heeft de Staatssecretaris aan de heer Alders verzocht nog een ultieme poging te wagen om de verschillende partijen op een lijn te krijgen. Naar onze mening mag dit niet betekenen dat nu het hierboven genoemde eindbod van de regiogemeenten, de BOW en de BMF zodanig wordt afgezwakt, dat het uitgangspunt hievan – het terugdringen van het aantal (ernstig) gehinderden en slaapgestoorden – wordt ondergraven. We constateren dat het standpunt van Eindhoven Aiport in de afgelopen periode van onderhandelen nauwelijks getuigt van begrip voor het belang van hinderbeheersing voor de omgeving, terwijl in het eindbod van de bovengenoemde partijen al verregaand met de (economische) belangen van Eindhoven Airport rekening is gehouden, zeker gelet op het in moties e.d. neergelegde standpunt van de respectievelijke achterbannen.

We zijn er van overtuigd dat uw vertegenwoordigers aan de Alderstafel uw en onze belangen zo goed mogelijk proberen te behartigen, ondanks de grote druk die op hen wordt uitgeoefend om alsnog verder mee te buigen. Wij willen u oproepen hen daarbij waar mogelijk te steunen; onze steun hebben zij in elk geval.

30 augustus 2015,

De 10gebodenvoorEA, mede namens de BOW, de BMF en GvnE.

Correspondentie:
Bernard Gerard
040-2454879
bjmgerard@gmail.com
www.bjmgerard.nl

Het zou helpen als er minder onzin verteld werd over energie

Ik erger mij met regelmaat aan wetenschappelijke onzin. Ik vind dat de belangen van milieu, klimaat en energie conform de wetenschap verteld moet worden. Bij te veel linkse mensen en milieuactivisten overheerst het primaat van de goede bedoeling boven een verstandelijke berekening van de uitkomst. Ik zou willen dat gevoel en verstand vaker in evenwicht waren.

Columnist Christiaan Weijts schreef in de NRC “Een zonnepaneel op elk dak maakt aardgas onnodig”. Deze bewering is klinkklare onzin en dat weet iedereen, die er ooit, al is het maar de meest rudimentaire, schatting op losgelaten heeft.
Ik heb dat jaren geleden al gedaan voor het toenmalige SP-Tweede Kamerlid Paulus Jansen. Eigenlijk het enige probleem is schatten hoe-
veel dak Nederland heeft. Ik kwam toen op grof geschat 500 km2 aan woningen alleen. Dit op basis van het aantal eengezinswoningen en flats van het CBS en een schatting van mijn eigen (tamelijk gemiddeld) dak. Let wel: dat is bruto. Ik moest in die tijd wat gokken en prikte netto op een kwart van bruto. Bij een jaargemiddelde opbrengst van de huidige zonnepanelen van 16W/m2 zou het volleggen van alle Nederlandse
woningdaken dus jaargemiddeld 2GW opleveren. Alleen al het gasverbruik van huishoudens is vijf maal groter (10,5GW jaargemiddeld).
Het binnenlands verbruik van alle energie in Nederland is ca 3260PJ per jaar. Als je dat rücksichtlos middelt over een jaar, is Nederland 103GW. Dus alle daken volzetten met zonnepanelen in Nederland levert jaargemiddeld 2% op van alle energie. Omdat de elektriciteit ongeveer 13% van alle energie is, is deze hoeveelheid als fractie van de elektriciteit ongeveer eenzesde. Het is goed dit verschil bij het lezen van artikelen over duurzame energie even in gedachten te houden.
Gelukkig werd Weijts door de fact checkers van zijn eigen krant gecorrigeerd. Het statistisch materiaal is tegenwoordig beter. De fact checkers gebruikten een databank van NLExtract, een open sourceproject op
basis van het kadaster, en kwamen tot een totaal dakoppervlak in
Nederland op 1242 km2 (weer bruto). Dat is inclusief schuurtjes, nutsgebouwen, bedrijven etc. Dat geeft op basis van de huidige technologie jaargemiddeld zo’n 20GW op – bruto.
Ingenieursbureau DNV noemt jaargemiddeld netto ongeveer 4,2GW op woningen en 6,8GW, als je ook bedrijven en openbare gebouwen meetelt. De Zonatlas zit ongeveer gelijk met DNV.
Sungevity, de onderneming die dit soort werk feitelijk met de meest geavanceerde satelliet- en LIDAR-metingen en microklimaatkennis uitvoert, komt lager uit, netto op woningdaken ongeveer op 1,7GW jaargemiddeld uit (zie Sungevity-wees realistisch over zonne-energie ). Mijn ruwe schatting was dus achteraf nog niet eens zo’n slechte gok.

Desgevraagd zegt Weijts (geciteerd in de NRC) “Ik heb het niet uit-
gerekend, het was een soort dichterlijke vrijheid.”. Hij kletste dus opzettelijk uit zijn nek.
Met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig.

Zonnepanelen op het dak van hotel Reiterhof Zierow aan de Oostzee (vakantie 2015). OP de grond onze fietsen.

Ook de door mij overigens zeer gewaardeerde website van de professionals-organisatie ENSOC (https://www.ensoc.nl/) maakte op 20 augustus 2015 een uitglijder in een kop “Nederland kan CO2-doel halen met energiebesparing”.
Bedoeld werd vóór 2020 en dat zou beweerd zijn door 28 wetenschappers in een brief aan Rutte. Die wetenschappers vonden dat het kabinet niet in beroep moest gaan tegen het Urgenda-vonnis, iets waar ze helemaal gelijk in hadden. Ik ben mede-eiser, dus die mening ligt voor de hand ( zie Urgenda wint klimaatzaak voor beter Nederlands klimaatbeleid ).
Alleen hadden die 29 wetenschappers (er zat een telfout in) dat helemaal niet gezegd. Uit de rest van het artikel en nog meer uit de brief zelf bleek, in afwijking van de kop, dat de wetenschappers zeven maatregelen genoemd hadden, waaronder geen kleine. De energiebesparing in de gebouwde omgeving is er daarvan slechts één.
Ik kom op deze brief apart terug. Ik blijf lezing van de site van ENSOC aanbevelen.

Het probleem met dit soort bagatelliserende onzin is dat mensen gaan denken dat de minst populaire maatregelen wel uit- of afgesteld kunnen worden. Waarom nog windmolens plaatsen of mest gaan vergisten als het helemaal niet nodig is? Het staat toch in de krant dat je er met zonnepanelen op daken komt?

Terwijl de werkelijkheid helemaal niet zo aangenaam is, maar wel onvermijdelijk. Het is èn wind èn zon èn biomassa èn centrale warmte-
levering. Meer smaken heb je niet, als je geen kernenergie wil. Tenminste, geen smaken die kwantitatief binnen Nederland zoden aan de dijk zetten.

Mogelijk verband tussen luchtvervuiling en beroertes

De Journal of Exposure Science and Environmental Epidemiology (JES, vallend onder Nature) heeft op 1 april 2015 een onderzoek gepubliceerd naar het verband tussen luchtvervuiling en beroertes. Het onderzoek is gedaan door tussen 1992 tot 2004 22,587 individuen uit Stockholm te selecteren en die te volgen tot 2011.

Een toename van 20 μg/m³ NO2 betekende dat de kans op een beroerte 16% groter was. Het onzekerheidsinterval is echter zo groot, dat deze uitkomst niet significant is (dat loopt van -17 tot + 61%).
Voor PM10 leidde een toename van 10 μg/m³ tot 14% meer risico, ook hier niet statistisch significant (het interval liep van -32 tot + 90%).

Dit soort effecten blijken pas in beeld te komen als je heel nauwkeurig kijkt en naar grote groepen. Het zou goed zijn een dergelijk onderzoek in Nederland te herhalen met geavanceerde blootstellingsberekeningen en nog grotere groepen dan die in Stockholm.

De abstract is hier–> Luchtkwaliteit en beroertes_Stockholm_JES2015 te lezen.

De volledige tekst is te vinden op http://www.nature.com/jes/journal/v25/n5/full/jes201522a.html?WT.ec_id=JES-201509&spMailingID=49351578&spUserID=MTA5MzYxNTMwNzAzS0&spJobID=742955071&spReportId=NzQyOTU1MDcxS0

Voor een interpretatie op basis va Eindhoven zie op deze site Reusachtig Nederlands onderzoek naar luchtvervuiling en sterfte

Gezondheidseffecten van NO2-concentraties op het werk- of schooladres en onderweg

De Journal of Exposure Science en Environmental Epidemiology (JES, vallend onder Nature) schreef op 10 december 2014 over gezondheidseffecten van luchtvervuiling, als je ook buitenluchtconcentraties op het adres van je school of werkplek meetelt en wat je onderweg op doet. Dit op basis van onderzoek in Basel (een grote stad in Zwitserland).

Meestal kijken epidemiologische studies (i.v.m. luchtkwaliteit) alleen naar het verband tussen het woonadres en gezondheidseffecten. Op deze site is daarvan onder Reusachtig Nederlands onderzoek naar luchtvervuiling en sterfte een goed voorbeeld te vinden.

Het artikel in JES zegt voor het effect van de stof NO2 dat als men op
relevante tijden ook het adres van werk of school inbouwt, dat tot 12% hogere effecten leidt (spreiding 11-14%). Blijkbaar liggen werk en school systematisch op vuilere plekken.

Als je ook het effect van het woon-werk of woon-schoolverkeer meeneemt, komt daar voor de bevolking als geheel nog 3,2% bij, maar dat bedrag is gespreid tussen 0,1 – 13,5%. Voor een specifieke doelgroep die tussen Basel-stad en Basel-platteland was dat percentage 4% met een veel kleinere spreiding van 4 a 5%.

Het onderzoek is te vinden op http://www.nature.com/jes/journal/v25/n5/full/jes201483a.html?WT.ec_id=JES-201509&spMailingID=49351578&spUserID=MTA5MzYxNTMwNzAzS0&spJobID=742955071&spReportId=NzQyOTU1MDcxS0 .

De abstract is hier –> gezondheidsaffecten van woon-werkverkeer ivm luchtkwaliteit_Basel te lezen.

In GMO-discussies heet iets te gauw een feit en is er te gauw paniek – een case study

Een case study
Ik heb een discussie lopen met mijn gewaardeerde kennis Alexander over Genetisch geModificeerde Organismen (GMO’s). Dat heeft op deze website al tot een omvangrijk artikel geleid (Genetische Modificatie is normale techniek). Alexander is anti-GMO activist, ik niet.
Ik vind dat het genetisch modificeren van organismen een normale
zakelijke beoordeling verdient, die erin kan uitmonden dat deze technieken in de vaste toolbox van de genetica worden opgenomen. De noden in deze wereld zijn zo groot dat iemand een heel goed verhaal moet hebben om nieuwe ideeën al bij voorbaat categorisch uit te sluiten. Zo’n goed verhaal ben ik tot nu toe niet over GMO’s tegengekomen. Als je de originele bronnen (onvervormd door talloze versterkingsloops over het Internet) analyseert, is het algemene patroon dat deelaspecten te vaak worden opgeblazen tot algemeen geldende waarheden. Met sommige van die deelaspecten ben ik ook niet blij, zoals het rondspuiten met Roundup, het patentrecht op levende organismen en de bedrijfspolitiek van Monsanto en verwante ondernemingen.

In de discussie legt Alexander mij met enige regelmaat nieuwe studies voor. Zo kreeg ik van hem toegestuurd het artikel Do GMOs Accumulate Formaldehyde and Disrupt Molecular Systems Equilibria? Systems Biology May Provide Answers. Dat staat in Agricultural Sciences van juli 2015 (zie http://www.scirp.org/journal/PaperInformation.aspx?PaperID=57871#.VaQQsbX4fQR ). Daarmee zou vast staan dat in GMO-
sojabonen accumulatie van het giftige formaldehyde optreedt en dat de plant bijna geen glutathion meer maakt. En dit ‘feit’ gaat het rondzingcircuit op Internet in.

Ik wou dat wel eens zien, dus het artikel gedownload. Het leek me een goede case study.
Waar het echt biochemisch wordt, kan ik het niet meer beoordelen, maar het verhaal begint met enkele belangrijke methodologische kenmerken.
1) De studie baseert zich op biologische pathway’s die specifiek Roundup onschadelijk maken in specifiek soja. Daarbuiten heeft de studie geen bewijskracht.
2) De auteur zet zich af tegen een reductionistische aanpak. Ik ben er als fysicus juist een groot voorstander van dat je zo goed mogelijk alle
omstandigheden gelijk of minstens onder controle houdt die je niet wilt variëren, zodat je op het eind een duidelijk beeld hebt van wat oorzaak is en wat gevolg. Afzien van een reductionistische aanpak is voor mij een zwaktebod. Je kunt er soms niet onderuit en met degelijke statistiek, toegepast op een hele grote set proefresultaten, kun je soms nog iets zinvols zeggen.
Juist bij voedingsonderzoek loopt dit vaak mis. Voedselbeweringen worden dan ook met regelmaat ingetrokken of bijgesteld.
3) Op dit wankele uitgangspunt laat de auteur modelberekeningen los. De boodschap van het artikel is slechts de uitkomst van die modelberekening. Er heeft geen verificatie plaatsgevonden, bijv. door met een vloeistofchromatograaf te kijken of je inderdaad wel formaldehyde en geen gluthation in de betreffende sojaplanten vindt. Ik zie de uitkomst als een interessante hypothese die pas een feit wordt na meting.

Voor alle duidelijkheid, ik doe dus geen uitspraak of het onderzoek goed of slecht is.

Hoe erg is die uitkomst als hij waar zou zijn?
Het klinkt heel dreigend dat er in soja geen gluthation zou zitten en wel formaldehyde, maar hoe erg is dat nou feitelijk? Is paniek geboden?

Gluthation is een tripeptide, dat bestaat uit drie gangbare aminozuren. De stof is voor het lichaam niet essentieel, omdat het lichaam de stof zelf kan aanmaken uit bouwstenen, die in een normaal voedselpatroon zitten. De stof is ook als voedselsupplement te krijgen. Het maakt dus
feitelijk weinig uit of er wel of geen gluthation in GMO-soja zit. Wie een begrijpelijke uitleg wil, kan o.a. bij Wikipedia terecht.

Word je ziek van de formaldehyde in soja?
Op de eerste plaats blijkt uit het model dat de formaldehyde-concentratie in de plant na ruim een half jaar uitgegroeid zou zijn tot pakweg 20 nmol/liter plantenvocht, zijnde 600 ngr/liter.
Omdat formaldehyde een kookpunt heeft van -19⁰C en in de gasvorm instabiel is, bestaat het in alledaagse omstandigheden slechts als gasvormige oplossing in water. Daarin lost het bij kamertemperatuur goed op, omdat de stof met water doorreageert.
De gangbare recepten raden aan om sojabonen even in ruim water te koken. In de literatuur is niet te vinden wat een zeer sterk verdunde formaldehydeoplossing in water doet bij 100 graad C. Als je een hoeveelheid sojabonen kookt waar 1 liter plantenvocht in zit, gaat de formaldehyde waarschijnlijk deels in de ruimere hoeveelheid kookwater zitten (die afgegoten wordt), deels in de atmosfeer en deels wordt het afgebroken. Als alle formaldehyde uit een liter vocht in sojabonen in de lucht in een keuken van 24m3 bleef hangen, zou dat een concentratie geven van 25 ngr/m3. De Nederlandse MAC-waarde ligt ongeveer 10000* zo hoog en er bestaan afzuigkappen.

De mensheid eet al eeuwen planten die zeer veel giftiger zijn als formaldehyde-soja, zoals bijvoorbeeld de aardappel en de cassave. Daar moet je zeker wel oppassen.
Aardappelplanten bevatten forse hoeveelheden solanine, een krachtig gif met een darmbeschadigende en neurotoxische werking, en cassave kan tot

1000mg/kg blauwzuur bevatten. Dat de mensheid de consumptie van deze gewassen al evenzovele eeuwen overleeft, komt omdat a) de vergiften niet of weinig in dat deel van de plant zitten wat je eet (dat wordt bij het formaldehyde-verhaal trouwens niet gespecificeerd) en b) omdat de eetbare delen geprepareerd worden en gekookt (bij aardappels snij je de groene stukken en de schil en de uitlopers weg en gaat de solanine in oplossing bij het koken of frituren).

De moraal
Kortom, dat er geen gluthation en wel formaldehyde in GMO-soja zit is een hypothese die verder onderzoek verdient, en ook als dat zo zou zijn, is nog niet duidelijk wat het probleem is.
Ik zie wel een probleem in het rondspuiten van kilotonnen Roundup, maar dat is vanwege de effecten van de Roundup zelf en vooralsnog niet vanwege het genetisch materiaal in planten die er resistent tegen gemaakt zijn.

Het vliegtuig dat niet mocht landen op Eindhoven Airport?

Mijn vrouw en ik waren vanaf 19 juli met vakantie. Via een eenvoudige Ipad hebben we het nieuws gevolgd. Daarop het nieuws van het Transavia-toestel, dat in een storm terecht gekomen was en had willen landen op Eindhoven Airport. Het was echter wel onaangenaam aan
boord, maar er werd geen noodsituatie gemeld en Eindhoven Airport zat al aan zijn geluidstaks. Dat was overigens al maanden bekend. Vandaar dat het toestel uiteindelijk niet in Eindhoven landde, maar op Schiphol.
Zoals te verwachten was, werd het incident meteen door belangen-
organisaties vanuit de vliegwereld aangegrepen om te pleiten voor versoepeling of afschaffing van de in Eindhoven geldende regels. Ook Tweede Kamerleden stonden overhaast met hun reactie klaar.
Ik wist niet of mijn medebestuursleden van het Platform de 10 Geboden voor Eindhoven Airport, vanwege hun vakantie, in staat waren op korte termijn te reageren. Ik vond dat dat moest gebeuren. Vandaar dat ik vanaf mijn vakantieadres onderstaande ingezonden brief aan het ED gestuurd heb. Die is niet geplaatst. Wel is een brief van mijn mede-Platformbestuurslid Egbert van der Pas geplaatst met vergelijkbare argumenten. Ook is er contact geweest tussen het ED en Klaas Kopinga van het Platform en de BOW.

Omdat het Aldersadvies uitgekomen is tijdens mijn vakantie en het teveel gevraagd is dit omvangrijke epistel, met vele bijlagen, op een eenvoudige Ipad te ontvangen, moet ik de beoordeling van het Aldersadvies in deze kolommen nog even uitstellen. Het is duidelijk dat de randgemeenten, de BOW en de BMF tegen zijn en er geen eenstemmigheid bereikt is.

Hieronder alsnog de tekst van de ingezonden brief.

Geachte redactie,

Naar aanleiding van de geweigerde Transaviavlucht op Eindhoven Airport is het te verwachten offensief van belanghebbenden op gang gekomen tegen de regels op dit vliegveld.

Ik stel het op prijs om namens het Platform de 10 geboden voor Eindhoven Airport in reactie op het bericht en de commentaren erop enkele punten scherp te stellen.

1) het Platform en de aangesloten organisaties hebben bij elke gelegenheid gesteld dat de veiligheid voorop moet staan. In noodsituaties moet een vliegtuig kunnen landen.

2) Zoals al een paar keer opgemerkt, was er geen noodsituatie. De passagiers werden door hevige turbulentie getroffen, maar dat is een inherent risico bij vliegen en heeft niets met de regels rondom Eindhoven Airport te maken.

3) het probleem is niet dat er afspraken m.b.t. openingstijden bestaan, maar dat de directeur van het vliegveld alle ruimte tot het laatste gaatje dicht vliegt. Hij heeft de voor 2016 voorziene passagiersaantallen al in 2014 gehaald. Als de directeur niet zo gepreoccupeerd was om eigenlijk het liefst 120% van zijn aantallen te halen en in plaats daarvan genoegen nam met 98% , had het geschetste probleem niet bestaan.

Ik wijs er ook op dat het probleem niet ophoudt te bestaan als het vliegveld een uur langer open geweest zou zijn. Vroeg of laat zou zich dan hetzelfde probleem een uur later voorgedaan hebben. De oorzaak zit niet in de beperkingen, maar in het ontbreken van reserveruimte.

Het probleem zou alleen ophouden te bestaan als er helemaal geen regels meer waren – precies wat de consequentie is van wat de Vereniging van Verkeersvliegers zegt en waarschijnlijk ook wil. Voor de volksgezondheid rond het vliegveld zou dat onaanvaardbaar zijn. De vliegerij zou dan de enige bedrijfstak zonder milieuregels zijn – weer opnieuw, dat is waarschijnlijk precies wat genoemde Vereniging het liefste zou zien.

4) De ontroerende woorden over stillere vliegtuigen: het klopt. Die bestaan. Alleen worden ze op Eindhoven Airport niet voorgeschreven. Sinds de laatste vooruitgang in 2013 (waarbij categorie F, E, en D uitgefaseerd zijn, zit er verder geen schot in de vooruitgang. Als Hans Alders in zijn advies gezet had dat vliegtuigen in de klasse B737 en A320 op termijn (bijv. vanaf 2016) alleen nog van de A- en B-categorie mochten zijn ( dus ook C uitfaseren) hadden de reacties op het advies er heel anders uitgezien.

5) De woningisolatie helpt alleen als je binnen zit met je raam dicht. Waarom moeten grote delen van de regio zich een onaangename leefsituatie getroosten alleen om mensen, die voor een groot deel van buiten de regio komen, tijdelijk een aangename leefsituatie te bezorgen?

Maar afgezien daarvan, de laatste woning rond ons vliegveld is een halve eeuw geleden geïsoleerd als gevolg van de baanverdraaiing. Sinds de explosieve groei van het vliegveld op gang gekomen is (pakweg 10 a 15 jaar geleden) , is er in de hele regio nog geen woning geisoleerd. Waar heeft de Vereniging van Verkeersvliegers, dit schijnheilige gezelschap, het eigenlijk over?

Bernard Gerard

Secretaris Platform de 10 geboden voor Eindhoven Airport